10 Soruda Türkiye'de Patent Başvuru Süreci
AYŞE BÖCÜOĞLU BODUR - Türkiye'de, yılın ilk yarısında 98 bin 735 yerli sınai mülkiyet hakkı başvurusu yapılırken bu başvuruların 3 bin 538'i yerli patent, 1640'ı yerli faydalı model, 75 bin 577'si yerli marka, 17 bin 820'si yerli tasarım ve 160'ı coğrafi işaretten oluştu.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na bağlı TÜRKPatent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT), fikri mülkiyet haklarının korunması ve ulusal inovasyon ekosisteminin güçlendirilmesi için faaliyetlerini sürdürüyor. Dijitalleşme, yapay zeka destekli süreçler ve yeni hizmet modelleriyle başvuru-tescil mekanizmaları hızlanırken, Kurumun sunduğu kolaylıklar girişimciler, yatırımcılar ve araştırmacılar için hizmet kalitesini yükseltiyor.
AA muhabiri, patent başvuruları ve tescil süreçleri ile Türkiye'nin uluslararası konumuna ilişkin merak edilenleri 10 soruda derledi.
1- Patent başvurusu nereye ve nasıl yapılır?
Patent başvurularında yetkili kurum TÜRKPATENT. Başvurular, form oluşturmak için Elektronik Başvuru Sistemi olan (EPATS)'a e-Devlet şifresi, elektronik imza, mobil imza veya internet bankacılığı ile giriş yapılarak yapılabiliyor. Ayrıca gerçek ve tüzel kişiler, Patent ve Marka vekilleri aracılığıyla da başvuru yapabiliyor.
2- Türkiye'de patentler ne kadar zamanda tescil edilir?
İncelemeli patent sistemi kapsamında, bir patentin 20 yıllık koruma için ortalama tescil süresi 2 ila 4 yıl arasında değişebiliyor. TÜRKPATENT'in Hizmet Standartları'na göre araştırma talepleri normalde 18 ayda tamamlanırken, 2024'te devreye alınan Acil Patent Araştırma Hizmeti ile bu süre ortalama 30 güne indi. Bugüne kadar 760 acil araştırma talebi alındı. Tescil süreçleri de kısaldı; 2023'te ortalama 36 ay olan süre 2024'te 30 aya, 2025'in ilk 8 ayında ise 25 aya düştü.
3- Ülkede patent başvuru maliyeti ne kadar?
Türkiye'de patent başvuru ücreti 520 lira. Gerçek kişiler için patent araştırma ve inceleme ücreti 2 bin 20 lira iken, tüzel kişiler için bu ücret 4 bin 130 lira olarak belirlendi.
4- Dünyanın önde gelen ülkelerinde patent başvuru ücretleri ne kadar?
Karşılaştırma yapıldığında; Avrupa Patent Ofisi'nde Avrupa Patent tescil masrafı yaklaşık 6 bin 800 avro, Almanya'da 760 avro, ABD'de 2 bin dolar olarak görülüyor. Çin'de yaklaşık 35 bin lira, Rusya'da 7 bin lira ve İspanya'da 1040 avro seviyesinde.
5- Patent koruma süresi ne kadar?
Patent koruma süresi, başvuru tarihinden itibaren 20 yıl; faydalı model için ise 10 yıl olup bu süreler uzatılamıyor.
6- Patent hakkı nasıl ve hangi durumda sonlanır?
Patent hakkı; koruma süresinin dolması, patent sahibinin patent hakkından vazgeçmesi veya yıllık ve ek ücretlerin öngörülen sürelerde ödenmemesi gibi nedenlerle sona erer.
7- Patent hakkı başkasına devredilebilir mi?
Evet. Gerekli belgelerin tamamlanmasıyla patent belgesi başkasına devredilebiliyor. Devir için, hak sahipliğinde meydana gelen değişikliklerin ilgili sicile kaydedilmesi ve bültende yayımlanması amacıyla belirtilen bilgi ve belgelerle EPATS üzerinden Kuruma başvurulması ve sicile kayıt ücretinin ödenmesi gerekiyor.
8- TÜRKPATENT'e yapılan başvurularda hangi alanlar ön plana çıkıyor?
Kuruma yapılan patent başvurularında sağlık alanına yönelik projeler ilk sırada yer alırken, ikinci sırayı güvenlik ve çevre odaklı buluşlar aldı. Ayrıca gündelik yaşamı kolaylaştıran icatlar da dikkat çekiyor.
9- Patent alan kişiye bu hak neler sağlar?
Patent sahibi, buluşun yeri, teknoloji alanı ve ürünün ithal veya yerli üretim olup olmadığına bakılmaksızın patent hakkından yararlanır. Patent; sahibine pazarlama ve rekabet avantajı, yasaklama ve durdurma yetkisi, lisans verme (kazanç elde etme), devretme (satma), uluslararası koruma (rüçhan) ve ticari tekel olma hakları sağlar.
10- Türkiye, uluslararası arenada patent alanında kaçıncı sırada yer alıyor?
Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü'nün (WIPO) geçen yıl 24 uluslararası patent otoritesi arasında hazırladığı 1844 rapora göre Türkiye, dünyada 9. sırada yer aldı. Ayrıca Türkiye, yerli patent başvurularında dünya sıralamasında 12. sırada konumlanmış durumda.
Öte yandan, TÜRKPatent ile TÜBİTAK işbirliğinde yürütülen dijital dönüşüm projesi kapsamında yapay zeka ve otomasyonun gelecekte patent süreçlerinde daha etkin kullanılması planlanıyor.
