Şap Aşısı Uyarısı: Sat-1 Varyantı ve Aşılama Şart
Virüsün yapısı ve Türkiye'deki serotipler
Bursa Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sezgin Şentürk, şap hastalığına yol açan virüsün diğer viral etkenlerden çok farklı bir yapıya sahip olduğunu, çok hızlı bir şekilde kendisini değiştirebilen ve güncelleyen bir virüs olduğunu belirtti.
Şentürk, Türkiye’deki şap vakalarının Afrika kökenli Sat-1 ve Sat-2 serotiplerinden kaynaklandığını ve şu anda Sat-1’in aktif durumda olduğunu ifade etti. Ayrıca hastalığın toplam 7 serotipi bulunduğunu hatırlattı.
İlk karşılaşma ve ağır etkiler
Afrika kökenli serotiplerin ülkeye ilk girişiyle hastalığın etkisinin özellikle şiddetli hissedildiğini belirten Şentürk, Sat-1 ile hayvanların daha önce karşılaşmamış olmasının hastalığın ağır seyretmesine yol açtığını söyledi. Kuzu ve buzağılarda kalp kası hasarına bağlı ani ölümler görüldüğünü aktardı.
Ağız, ayak ve memelerde oluşan lezyonların ardından verim kayıpları, tırnak lezyonlarına bağlı kalıcı topallık ve zorunlu kesimler gibi sonuçların üreticiler için büyük ekonomik kayıp oluşturduğunu vurguladı.
Aşıyla ilgili yanlış algılar ve koruyuculuk
Şentürk, aşıların hastalık yapıcı değil, aksine koruyucu olduğunu belirterek, aşı sonrası ortaya çıkan klinik belirtilerin sıklıkla virüsün kuluçka dönemine bağlı olabileceğini anlattı. Şap virüsünün kuluçka dönemi genellikle 3–6 gün olup, bazen 14–21 güne kadar uzayabildiğini söyledi. Bu nedenle aşılandığı sırada hayvanların zaten virüsle enfekte olmuş olabileceğini kaydetti.
İlk doz aşıdan 10 gün sonra kısmi koruma başladığını, üç–dört hafta sonra uygulanan ikinci dozdan sonra ise 21 gün içinde tam bağışıklığın oluşmaya başladığını belirterek, aşılama zamanlaması ve uygun serotip seçiminin önemini vurguladı.
Alt varyant endişesi ve bağışıklık yetersizliği
Üreticilerden gelen "uygun zaman ve aralıkta aşı yaptırdım ancak birkaç ay sonra hastalık görüldü" şikayetlerine değinen Şentürk, bunun muhtemel nedenlerinin alt varyantlar veya hayvanlarda immün sistemi zayıflığına yol açan sorunlar olabileceğini söyledi. Şap virüsünün hızlı değişim gösterdiğini ve bir serotipe karşı elde edilen bağışıklığın yeni bir varyanta karşı koruyuculuk sağlamadığını vurguladı.
Kontrol çağrısı: Sektörün ortak sorumluluğu
Şentürk, sürekli kendini yenileyen bu virüsle mücadelede ülkeye gelen enfeksiyon dalgalarına karşı daha etkin bir müdahale gerektiğini söyledi. Hayvan hareketleri, salgının boyutu, saha gözlemleri ve kontrol çalışmaları dahil olmak üzere sektör paydaşlarının taşın altına elini koyması gerektiğini belirtti.
BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ VETERİNER FAKÜLTESİ İÇ HASTALIKLARI ANA BİLİM DALI ÖĞRETİM ÜYESİ PROF. DR. SEZGİN ŞENTÜRK, ŞAP HASTALIĞINA YOL AÇAN VİRÜSÜN, DİĞER VİRAL ETKENLERDEN ÇOK FARKLI BİR YAPIYA SAHİP, ÇOK HIZLI BİR ŞEKİLDE KENDİSİNİ DEĞİŞTİREBİLEN VE GÜNCELLEYEN BİR VİRÜS OLDUĞUNU BELİRTEREK, "ŞU ANDA EĞER AŞILARI ZAMANINDA VE UYGUN SEROTİPLE YAPILMASINA RAĞMEN HASTALIK OLUŞUYORSA TAHMİNİMİZ YENİ VARYANTLARLA KARŞI KARŞIYA KALMIŞ OLABİLİRİZ AÇIKÇASI" DEDİ.
