Vatandaşlık Maaşı Detayları: Doç. Dr. Abdulkadir Yüksel Anlatıyor
Sosyal politika uzmanı Doç. Dr. Abdulkadir Yüksel vatandaşlık maaşı uygulamasının kapsamı ve hedefleri hakkında bilgi verdi. Uygulamanın AK Parti hükümetinin seçim beyannamesinde yer almasıyla birlikte tartışmalar yoğunlaştı; amaç dar gelirli hanelerin yaşam standartlarını yükseltmek.
Vatandaşlık Maaşı ne anlama geliyor?
Yüksel, vatandaşlık maaşını sosyal politika literatüründeki karşılığıyla tanımladı: 'Uluslararası düzeyde yıllardır üzerinde çalışılan bir konu.' Metinde geçen ifadeyle, vatandaşlık geliri ya da evrensel temel gelir; hiçbir şart gözetmeksizin devletin vatandaşlara bireysel olarak vatandaş olma gerekçesiyle yaptığı düzenli ödemedir. Yüksel, 'Bazı ülkelerde denenmiştir ama tam anlamıyla ulusal düzeyde uygulanan hiçbir ülke bulunmamaktadır' değerlendirmesini paylaştı.
Hangi belgelerde yer alıyor?
Vatandaşlık maaşı uygulaması Orta Vadeli Program (2026 dahil) ve Türkiye Yüzyılı için Doğru Adımlar 2023 Seçim Beyannamesi içinde, özellikle 'sosyal adalet' ve 'aile' başlıklarında yer alıyor. Yüksel, konunun beyannamede iki başlık altında ifade edildiğini vurguladı.
Uygulama nasıl işleyecek?
Doç. Dr. Yüksel uygulamayı 'bir hane için belirli bir gelir garantisi verilmesi olarak düşünebiliriz' sözleriyle özetledi. Örneğin metinde verilen örnekte hane için belirlenen gelir garantisi 20 bin TL olarak gösterildi; hane geliri 20 bin TL'nin altında ise aradaki farkın devlet tarafından karşılanacağı belirtildi. Yüksel, miktarın henüz kesinleşmediğini ancak tavsiyesi olarak 'aile bazlı vatandaşlık maaşı miktarının asgari ücrete endekslenmesi ve her yıl belirlenen asgari ücretle güncellenmesi' yönünde olduğunu söyledi.
Beklenen kazanımlar arasında gelir dağılımındaki eşitsizliklerin azaltılması, yoksullukla mücadele ve sosyal yardım sisteminin sadeleştirilmesi bulunuyor.
Pilot uygulama ve işgücü piyasası etkileri
Uygulamanın işgücü piyasasını olumsuz etkilememesi için 'uygun bir rakam' belirleneceğine dikkat çeken Yüksel, bazı uzmanların işsizlik ve kayıt dışılığın artacağı kaygısını dile getirdiğini aktardı. Buna karşılık Yüksel, aile bazlı vatandaşlık maaşının işgücüne katılımı etkilemeyecek düzeyde tasarlanacağına işaret etti.
Ayrıca vatandaşlık maaşı çalışmalarının Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yürütüldüğü, pilot uygulamaların yapılacağı ve sonrasında ülke genelinde yaygınlaştırma planlarının bulunduğu ifade edildi. İlk pilot bölge olarak ise deprem bölgesi ve yoksulluğun daha derin olduğu büyük şehirler öne çıkıyor.
Yüksel, 'Önümüzdeki günlerde bir açıklama yapıldığında daha ayrıntılı değerlendirme yapabiliriz' diyerek, uygulamanın ayrıntılarının resmi açıklama beklediğini belirtti.
SOSYAL POLİTİKA UZMANI DOÇ. DR. ABDULKADİR YÜKSEL
