Aydın’da Dört Kuşaktır Süren Çömlek Geleneği
Aydın’ın Efeler ilçesi Kardeşköy Mahallesinde yaşayan 60 yaşındaki Süleyman İri, atalarından öğrendiği çömlek ustalığını çocuklarına aktararak dört kuşaktır devam eden geleneği yaşatıyor. İri ailesi, el emeğini teknolojiyle harmanlayarak asırlık mesleği geleceğe taşımayı hedefliyor.
Geleneği sürdüren bir aile atölyesi
İmalathanede oğullarıyla birlikte çalışan İri, dedesinden kalan mesleği dört kuşaktır sürdürdüklerini belirtiyor. İşine ilk günkü heyecanla devam ettiğini söyleyen Süleyman İri, sürecin ailede nasıl aktarıldığını şu sözlerle anlatıyor: "Bu iş bize dededen gelme. Dedemden babama, babamdan bana, benden de oğullarıma kaldı. Dördüncü kuşak olarak oğullarıma bıraktım. Allah onların da çocuklarına nasip etsin, bu meslek ölmesin".
Geçmişten bugüne çamurculuk
İri, ailenin geçmişine dair anısını şöyle aktarıyor: "Benim büyükdedem Yunanistan’da bu işi yapıyormuş. 1800’lü yıllarda göç olayında buraya geliyor. İncirliova’ya yerleşiyor. Dedem de o esnada başlıyor bu çamurculuk işine. O zamanlar çamurculuk derlerdi. Ayaklarla tepilen çamur. Makine olmadığı için tüm işlemi el ayak ile yapılırdı. Sonra babam, amcalarım yapmaya başlıyor. Onlar öğreniyor, ben babamdan öğreniyorum. Benden de oğlanlar. Nesilden nesile geliyor bu iş. Eskiden Aydın bölgemizde aşağı yukarı 20 tane imalathane vardı. Hepsi kapandı. Zor değil zevkli bir iş bu. Ama öğrenen yok. Bu sanatta pek iş yok, para yok diye millet çocuklarına öğretmek istemiyor. Şimdiki gençler hafif bir iş olsun, grand tuvalet gidelim, gezelim, istiyorlar".
Teknolojiyle harmanlanan ustalık
Günümüz koşullarına uyum sağladıklarını ve fabrikalaşma sürecine girdiklerini vurgulayan İri, üretimde makine kullanımına geçişlerini şöyle özetliyor: "50 senedir bu işi yapıyorum. Allah’a şükür kazandık. Şimdi fabrikalaşma sürecine girdik. Bütün yatırımlarımızı yapıyoruz. Elle yapılan bir şey bu. Tabi bunu makineyle de basabiliyoruz artık. Makinalarda da küçük fincan takımı, sütlaç kaseleri, küçük tabaklar gibi ürünleri basıyoruz. Bugüne kadar böyle bir şey yoktu. Ama çağa ayak uydurmak mecburiyetindeyiz. Eskiden ayakla çamur karardık. Saatlerce ayakla tepiyorduk. Ama şimdi makine ile 1 saat içinde çalışacak kıvamda toprak çamur oluyor. Teknoloji ilerledi ama tabi bu sermayeye bakan bir şey".
İri ailesi, hem tarihi zanaatı canlı tutmak hem de modern üretimle ayakta kalmak için çaba gösteriyor; amaçları, asırlık çömlek geleneğini yeni nesillere aktarmak ve mesleğin yok olmaması.
AYDIN’IN EFELER İLÇESİNDE YAŞAYAN VE ATALARINDAN ÖĞRENDİĞİ ÇÖMLEK USTALIĞINI ÇOCUKLARINA AKTARAN 60 YAŞINDAKİ SÜLEYMAN İRİ, DÖRT KUŞAKTIR ÇAMURA ŞEKİL VERİYOR.
