İsrail'in Gazze'deki saldırıları ekonomik hasar yaratıyor
Gazze Şeridi'nde 8 Ekim 2023’ten bu yana devam eden saldırılarıyla gündemde olan İsrail, askeri ve insanî kayıpların yanı sıra ekonomisinde de derin sarsıntılar yaşıyor. ABDURRAUF ARNAVUT imzalı haber, hem insani bilanço hem de ekonomik sonuçlara odaklanıyor.
İnsanî bilanço
Saldırılar nedeniyle en az 67 bin 173 Filistinli hayatını kaybetti, 169 bin 780 kişi yaralandı. Ölenlerin çoğunluğunu kadınlar ve çocuklar oluştururken, bölgede yaşanan kıtlık nedeniyle aralarında 154'ü çocuk olmak üzere 460 Filistinli açlıktan hayatını kaybetti.
İsrail ordusunun da ağır kayıpları var: Ekim 2023’ten bu yana 1152 askeri öldü, 6 bin 313 askeri yaralandı. Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü (INSS) raporuna göre yaralanan İsrailli asker sayısının yaklaşık 20 bin olduğu belirtiliyor.
Ekonomide görünüm: Kredi notlarından beyin göçüne
Yahudi Haberler Sendikası'nda yer alan değerlendirmeye göre İsrail ekonomisi, turizm, teknoloji ve savunma harcamalarındaki artış nedeniyle ciddi zarar gördü. Haberde, "Kayıpların telafisi yıllar alacak, hatta o zamana kadar ekonominin 7 Ekim 2023 öncesindeki gücüne dönüp dönemeyeceği belirsiz." ifadelerine yer verildi.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları da uyarı verdi: Standard and Poor’s ve Fitch, İsrail’in notunu A+’dan A’ya düşürdü. Moody’s ise İsrail’in güvenliği ve uzun vadeli ekonomik büyüme görünümüne ilişkin belirsizliğin olağan seviyelerin çok üzerinde olduğunu bildirdi.
İleri teknoloji sektörü için riskler belirgin biçimde arttı; haber, sektörde çalışanlar arasında başlangıçtan itibaren bir "kitlesel göç" yaşandığını aktarıyor. İsrail İnovasyon Kurumunun verilerine göre sektördeki büyüme tamamen durdu ve çok sayıda nitelikli profesyonel ülkeyi kalıcı olarak terk etmeyi seçti. Bu durum, ülkenin rekabet gücünü tehdit eden bir "beyin göçü" dalgası oluşturdu.
Turizmde çöküş ve maliyetler
Saldırılar, turizm sektörünü derinden vurdu; büyük hava yolu şirketleri uçuşlarını askıya aldı, kruvaziyer hatları İsrail seferlerini durdurdu. Verilere göre 2019’da 4,5 milyon turist ve 8,5 milyar dolar gelir sağlayan İsrail turizmi, 2024 itibarıyla 1 milyon turistin altına düşerek 2,2 milyar dolara geriledi. Bu, sektör genelinde yaklaşık %68 küçülme anlamına geliyor.
Haaretz'in Eylül raporuna göre saldırıların doğrudan maliyeti 200 milyar şekeli (60 milyar dolar) aştı; gelecek yıllarda artan savunma bütçesi ve borç ödemeleriyle bu rakama yüz milyarlarca şekelin daha ekleneceği öngörülüyor. Haberde ayrıca 10 bin yedek askerin bir ay boyunca sahada tutulmasının maliyetinin 120 milyon dolar olduğu bilgisi paylaşıldı.
Sonuç ve bölgesel bağlam
Saldırıların ülke ekonomisini çok yönlü etkilediği; güvenlik harcamaları, altyapı onarım maliyetleri ve insan sermayesi kaybının uzun vadede büyümeyi olumsuz etkileyeceği vurgulanıyor. Haber, İsrail'in on yıllardır Filistin’in yanı sıra Suriye ve Lübnan topraklarının bir kısmını da işgal altında tuttuğunu ve başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasını engellediğini hatırlatarak sonlanıyor.
