İznik Gölü Kuruyor: Cargill’in Su Kullanımı Tartışma Yarattı
Türkiye’nin önemli doğal göllerinden İznik Gölü giderek küçülürken, gölü besleyen yer altı sularından çekildiği öne sürülen miktarlar kamuoyunda endişe yaratıyor. İddialara göre, ABD’li Cargill firması kendisine tahsis edilen 6 yer altı su kuyusundan yılda 1 milyon metreküpten fazla su çekiyor. Şirket ise uzun süredir "Biz İznik Gölü’nden su çekmiyoruz" açıklaması yapıyor.
İddiaların Detayları
Marmara Bölgesi’nin en büyük, Türkiye’nin ise beşinci büyük doğal gölü olan İznik Gölü, birden çok olumsuz etkenin bir araya gelmesiyle çekiliyor. Bölgedeki fabrikaların, gölü besleyen stratejik yer altı sularını tükettiği belirtiliyor. İddialara göre Cargill, kendisine ücretsiz tahsis edilen 6 kuyudan yıllık milyonlarca metreküp su çekiyor.
1 milyon metreküp ne anlama geliyor?
Sadece Cargill’in yılda çektiği iddia edilen 1 milyon metreküp su, Bursa Büyükşehir Belediyesi BUSKİ Genel Müdürlüğü’nün hizmet verdiği 3 milyon 238 bin 618 kişinin 2 günde tükettiği suya denk geliyor. Ayrıca, Türkiye’de planlanan "su hasadı ve gri su" çalışmalarında yıllık hedeflenen 10 milyon metreküplük kazanımın yaklaşık %10’una tekabül ettiği ifade ediliyor.
Cargill suyu nasıl kullanıyor?
İddialara göre Cargill Bursa Fabrikası, İznik Gölü’nü besleyen kaynaklardan çektiği suyu kullanıp arıtarak doğaya bırakıyor; bu suyun Karsak Deresi yoluyla Gemlik Körfezi’ne ulaştığı ve dolayısıyla İznik Gölü’ne katkı sağlamadığı öne sürülüyor. Ayrıca, deşarj edilen suyun Gemlik Körfezi’nde deniz suyunun sıcaklığını artırarak müsilaj riskini tetikleyebileceği kaydediliyor.
Yerel yönetim ve raporlar
Bir süre önce Bursa Büyükşehir Belediyesi Meclis gündemine gelen konuya dair tutanaklarda, Cargill’in Orhangazi ilçesi Gürle köyü yakınlarında kurulu nişasta fabrikasıyla ilgili BUSKİ incelemesine yer verildi. Raporda şirketin 6 adet yer altı suyu kullanım belgesi bulunduğu, her bir belge için 810 ton/gün ve 243.000 ton/yıl tahsis yapıldığı, herhangi bir ücret alınmadığı bildirildi. Toplam yıllık çekim kapasitesinin 1 milyon 458 bin metreküp olduğu raporda yer aldı.
Resmi planlar ve bakanlığın yaklaşımı
Tarım ve Orman Bakanlığı, İznik başta olmak üzere birçok gölü kurtarmak için özel planlar ve büyük yatırımlar hazırlıyor. Bakan İbrahim Yumaklı, ağustos ayında yaptığı açıklamada: "Türkiye’nin en büyük göllerinden olan Eğirdir Gölü’nün hacmi, yüzde 55 oranında geriledi. Bu sorunu çözmek için, buraya 5 yılda 21 milyar liralık yatırım yapacağız. Göle yıllık 42 milyon metreküp su takviyesi yapacak projenin ihalesini yaptık. Hazırladığımız bu planları; Akşehir, Eber, Bafa, Beyşehir, Burdur, İznik, Seyfe ve Sapanca göllerimiz için de sürdürüyoruz" demişti.
Cargill’in açıklamaları
Cargill’in "Ekonomik Etki Analizi Raporu-2025"inde, şirketin İznik Gölü’nün korunmasına katkı sağlamak amacıyla uluslararası bir sivil toplum kuruluşuyla kapsamlı bir araştırma yürüttüğü belirtiliyor. Raporda 2015–2024 döneminde göl yüzeyinin 1,5 kilometrekare küçüldüğü tespit edildiği, azalmanın başlıca nedenleri arasında iklim değişikliğine bağlı buharlaşma, azalan yağış miktarı ve verimsiz sulama uygulamalarının yer aldığı ifade ediliyor. Ayrıca Cargill, bölgede Su Geri Dönüşüm Projesini hayata geçirerek su kaynaklarının korunmasına katkı sağladığını ve çiftçilere destek verdiğini savunuyor.
Konuyla ilgili tartışma ve incelemeler sürerken, İznik Gölü’nün geleceği ve bölgedeki su kaynaklarının yönetimi hem yerel hem de ulusal düzeyde öncelikli bir gündem maddesi olmaya devam ediyor.
TÜRKİYE'NİN EN ÖNEMLİ GÖLLERİ ARASINDA YER ALAN İZNİK GÖLÜ, GİDEREK KÜÇÜLÜRKEN, ABD'Lİ CARGİLL FİRMASININ GÖLÜ BESLEYEN YERALTI SULARINDAN YILDA 1 MİLYON METREKÜPTEN FAZLA SU ÇEKMESİ SORUNU DAHA DA BÜYÜTÜYOR.
