Kazakistan'da Hazar Denizi biyoçeşitlilik kaybı tehdidiyle karşı karşıya
Hazar Denizi, yaklaşık 370 bin kilometrekarelik alanıyla Kazakistan, Azerbaycan, Rusya, Türkmenistan ve İran tarafından paylaşılan dünyanın en büyük kapalı su kütlesi olarak öne çıkıyor. Enerji kaynakları bakımından da stratejik öneme sahip olan denizde, son yıllarda su seviyesindeki düşüş ve kirlenme endişeleri artıyor.
Uzmanlar, denizdeki su seviyesinin son 20 yılda yaklaşık 2 metre azaldığını belirtiyor. Kazakistan'ın en uzun kıyısına sahip olan Aktau kentinde yaşayanlar, bu değişimin günlük hayatlarını ve bölgenin ekosistemini olumsuz etkilediğini vurguluyor. AA muhabiri, Hazar Denizi'nde çevre felaketi tehlikesi yaşandığını görüntüledi.
Aktau sakinlerinin kaygısı ve anıları
Aktau için Hazar sadece bir deniz değil; aile anıları, rekreasyon alanı ve önemli bir su kaynağı. Kent sakini ve 2 çocuk annesi Nurziya Satimova, Aktau'da doğup büyüdüğünü, çocukluğunun Hazar kıyısında geçtiğini anlatarak, "Her gün ailecek deniz kenarına geliyoruz. Bizim için bu her Aktaulı gibi bir ritüel haline geldi" dedi.
Satimova, Hazar'ın son 10 yılda gözle görülür şekilde çekildiğini belirterek: "Çocukken denize girdiğimiz bölgelerde şu anda su yok" ifadesini kullandı. Gelecek kuşakların da Hazar'ın dalgalarını izleyerek büyümesini istediğini vurguladı.
Uzman uyarıları: İklim değişikliği ve Volga etkisi
"Save The Caspian Sea" Ekolojik Hareketi Kurucusu Vadim Ni, Hazar'daki sığlaşma, kirlenme ve faunal kayıpların denizin giderek cansızlaşmasına yol açtığını söyledi. Ni, durumu iklim değişikliği ile doğrudan ilişkilendirerek, Hazar'ın büyük ölçüde, yani yüzde 80 Volga Nehri'nden beslendiğini vurguladı.
Ni şu değerlendirmeyi yaptı: "Hem iklim değişikliğinden kaynaklanan yağışların azalması hem nehrin kenarında inşa edilen su barajları nedeniyle Hazar'a yeterli seviyede su gelmiyor. Şu anda Hazar Denizi'nde su seviyesindeki düşüşün en büyük nedeni bu."
Ni, ayrıca denizin petrol faaliyetleri ve büyük gemi trafiğiyle kirletildiğini belirterek, Hazar Denizi'nin kapalı bir su kütlesi olduğunu unutmamalıyız: içinde bırakılan her şey orada kalıyor uyarısında bulundu. Deniz canlılarındaki azalma konusunda da örnekler vererek, "Sadece 10 yıl önce mersin balığıyla ünlüydü. Bugün ise nadir bulunan bir lezzet haline geldi" dedi ve fok ölümlerine dikkat çekti: 3 yıl önce Kazakistan kıyısında yaklaşık 2 bin Hazar foku, Rusya kıyısında ise 2 bin 500 Hazar foku ölü halde bulundu.
Yerel farkındalık çalışmaları ve etkinlikler
Aktau'da Hazar Denizi'nin ekolojik durumuna dikkati çekmek amacıyla düzenlenen etkinlikler artıyor. "Save The Caspian Sea" hareketi, denizin çekilmesi, kirlenmesi ve biyoçeşitliliğini kaybetmesi tehdidini tasarımlarla anlatan bir defile düzenledi. Etkinlik geniş ilgi gördü.
Her yıl düzenlenen "TazaFest" çevre festivali de kent sakinlerinin en çok ziyaret ettiği etkinliklerden biri. "Eco Mangistau" Başkanı Kirill Ossin, festivalde bölgedeki katı atık yönetimi ve çevre farkındalığını artırmayı amaçladıklarını belirtti. Ossin, 2006'dan bu yana Hazar'ın çekildiğini gözlemlediklerini, birkaç yıl önce yaşanan kuraklıkta binlerce hayvanın telef olduğunu ve bu durumun Aktau ile Kurık limanlarının faaliyetlerini olumsuz etkilediğini söyledi.
Genç aktivistler de sahada yer alıyor. Aktau sakini 16 yaşındaki Jasmine Vadodaria, festivalde açtığı stantta plastik şişelerin Hazar ekosistemine verdiği zararı anlattığını belirtti ve çevre diplomasisi alanında uzmanlaşmayı hedeflediğini söyledi: "Ben Aktau'da doğdum ve yaşıyorum; Hazar Denizi’nin kaderi beni de ilgilendiriyor."
Siyasi dikkat ve uluslararası çağrı
Hazar Denizi'ndeki kötüleşme yalnızca yerel aktörleri değil, Kazak hükümetini de alarma geçirdi. Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Birleşmiş Milletler'in 80. Genel Kurulu'ndaki konuşmasında Hazar'ın hızla çekildiğini vurgulayarak: "Bu artık yalnızca bölgesel bir sorun değil, küresel bir alarm. Bu nedenle bölgedeki ortaklarımız ve tüm uluslararası toplumla işbirliği yaparak Hazar'ın su kaynaklarının korunması için acil önlemler alınması çağrısında bulunuyoruz." ifadelerini kullandı.
Hazar Denizi'nin durumu, önümüzdeki yıl Nisan ayında Kazakistan'ın başkenti Astana'da düzenlenecek BM Bölgesel İklim Zirvesi'nin ana gündem maddelerinden biri olarak değerlendiriliyor.
Hazar Denizi, yaklaşık 370 bin kilometrekare büyüklüğüyle Kazakistan, Azerbaycan, Rusya, Türkmenistan ve İran tarafından paylaşılan "dünyanın en büyük kapalı gölü" olarak biliniyor. Aynı zamanda sahip olduğu zengin petrol yataklarıyla dünya kamuoyunun "enerji denizi" olarak tanıdığı Hazar Denizi, halihazırda denizdeki su seviyesinin düşmesi ile gündemde öne çıkıyor.
