Moskova Forumunda Orta Doğu Siyasi Süreçleri ve Küresel Aktörler
Rusya'nın başkenti Moskova'da düzenlenen forumda Orta Doğu'daki siyasi süreçler, işbirliği modelleri ve dış güçlerin bölge politikasının değerlendirmesi yapıldı. Primakov Dış Politika İşbirliği Merkezi ve Rusya Bilimler Akademisi (RAN) tarafından organize edilen 5. "Rusya - Orta Doğu" Uluslararası Bilimsel ve Uzman Forumu'na, Rusya'nın yanı sıra Türkiye, İran ve Suriye dahil yaklaşık 10 ülkeden uzman katıldı.
Üç gün sürecek forum, Primakov Dış Politika İşbirliği Merkezi Müdürü Viktoriya Karsliyeva, RAN'a bağlı Doğu Araştırmaları Enstitüsü Müdür Yardımcısı Vasiliy Kuznetsov ve "Küresel Politikada Rusya" dergisinin Genel Yayın Yönetmeni Fyodor Lukyanov'un açılış konuşmalarıyla başladı.
Polat Safi: Yeni uluslararası düzende Orta Doğu belirleyici
Rusya’daki Yüksek Ekonomi Okuluna bağlı Küresel Askeri Ekonomi ve Strateji Enstitüsü Müdürü Dmitriy Trenin’in moderatörlüğündeki oturumda, Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Polat Safi konuştu.
Safi, uluslararası sistemde köklü değişim yaşandığını belirterek: "Liberal uluslararası düzen artık çürüyor. Bu da küresel düzeyde sistematik bir değişime yol açıyor. Bu süreç, hem küresel hem de bölgesel aktörlerin ittifaklarını yeniden düzenlemelerini, dış politikalarını yeniden şekillendirmelerini sağlıyor."
Yeni düzene geçişin Orta Doğu'da belirginleştiğini söyleyen Safi, küresel çıkarların enerji kaynakları, güvenlik, deniz taşımacılığı ve transit rotalarda kesiştiğini vurguladı. Safi ayrıca ABD, Çin ve Rusya'nın bölgedeki rollerine ilişkin şu değerlendirmeyi paylaştı:
ABD’nin küresel aktör olmaya devam ettiğini, politikasının Başkan Donald Trump döneminde daha işlevsel hale geldiğini; Çin’in ise ticaret, yatırım ve altyapı faaliyetleriyle Orta Doğu’daki etkinliğini güçlendirdiğini, bunu ise ABD ile karşı karşıya gelmeden sürdürdüğünü kaydetti.
Safi, işbirliği alanı olarak enerjiyi, ticareti ve insani yardımı işaret ederek, dış aktörlerin bölgeyle yapıcı hareket etmesi gerektiğini söyledi: "Böylece Orta Doğu'da Doğu ile Batı, Kuzey ile Güney arasında seçim yapmak zorunda olmayacağız."
Türkiye'nin dış politikasını değerlendirirken Safi'nin ifadeleri de dikkat çekti: "Türkiye, ulusal çıkarlarını korumak için esneklik stratejisini izliyor. Ulusal dış politikanın bağımsızlık, denge ve bölgedeki süreçlere aktif şekilde katılım ilkelerine dayandığını biliyoruz. Bu nedenle Türkiye, diplomaside çok yönlü ve dengeli siyaset izliyor." Safi, Türkiye'nin NATO'ya bağlı kalırken aynı zamanda Rusya, Çin ve bölge aktörleriyle güçlü diyalog sürdürdüğünü belirtti.
Safi, Türkiye'nin pozisyonunu özetleyerek: "Türkiye, arabuluculuk girişimleri, bölgesel meseleler ve Ukrayna krizi konusunda dengeli siyaset izliyor. Türkiye, böyle bir dış politika aracılığıyla bölgede hem istikrar sağlayıcı hem de bağlayıcı güç olmayı hedefliyor."
Oraib Al Rantawi: Orta Doğu 'çok kutuplu dünya tiyatrosu'
Kudüs Siyasi Araştırmalar Merkezi Müdürü Oraib Al Rantawi, Orta Doğu’nun çok kutuplu dünya düzeninin oluşumunda bir "tiyatro" haline geldiğini söyledi: "Orta Doğu, çok kutuplu dünya düzeninin oluşturulmasında tiyatro haline geldi."
Rantawi, ABD'nin bölgeye döndüğünü ancak süreci yönetmediğini savunurken, Çin'in dikkatli hareket ettiğini ve ileride daha aktif olabileceğini ifade etti. Rusya'nın Suriye sürecinin ardından bölgede etkisinin zayıfladığına dikkat çekti.
İsrail'in Filistin politikasına ilişkin Rantawi, "İsrail, Filistin devletinin kurulmasına karşı çıkıyor. Bu nedenle iki devletli formülün uygulanması pek mümkün gözükmüyor. İsrail’e bu konuda baskı kurabilecek güç de yok." değerlendirmesini yaptı. Gazze'de sağlanan ateşkese değinen Rantawi, "Sorunlar kökten çözülmedi. Çatışmalara devam edebilir çünkü İsrail, büyük İsrail’i kurma derdinde."
Diğer değerlendirmeler
Rusya Federasyon Konseyi Uluslararası İlişkiler Komitesi Başkan Yardımcısı Andrey Denisov, Rusya’nın Orta Doğu’daki rolünü koruyacağını belirterek: "Rusya’nın bir gün bölgedeki süreçlerde daha fazla yer alacağına inanıyorum." ifadelerini kullandı. Denisov, Çin'in dengeli politikasına dikkat çekerek: "Çin, ABD ile karşı karşıya gelmekten kaçınıyor, Arap ülkeleri ve Filistin ile karşılıklı anlayışı korumak istiyor."
Rusya'daki ABD ve Kanada Enstitüsü Müdür Yardımcısı Andrey Yevseyenko, ABD iç siyasetinin dış politikayı şekillendirdiğini söyleyerek: "Trump, ABD’nin domine etme ve üstün olma ilkesiyle hareket ediyor."
Bağdat Üniversitesi Siyaset Bilimi Okulu Öğretim Üyesi Hayder Abed Kadhim Al-Allak ise Orta Doğu'yu küresel çıkarların kesiştiği önemli bir düğüm noktası olarak nitelendirdi.
Rusya'nın başkenti Moskova'da düzenlenen forumda, Orta Doğu'daki siyasi süreçler, işbirliği modellerinin oluşumu ve dış güçlerin bölgeye yönelik siyaseti değerlendirildi. Primakov Dış Politika İşbirliği Merkezi ve Rusya Bilimler Akademisi (RAN) tarafından organize edilen 5. "Rusya - Orta Doğu" Uluslararası Bilimsel ve Uzman Forumu'na, Rusya'nın yanı sıra Türkiye, İran ve Suriye dahil yaklaşık 10 ülkeden uzman katıldı.
