OMÜ’den Türkiye Yaratıcı Şehir Endeksi: Şehirler Üretkenlikleriyle Ölçülüyor
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) araştırmacıları, Türkiye’nin 81 ilini kapsayan ve iki dönemi karşılaştırmalı olarak inceleyen Türkiye Yaratıcı Şehir Endeksini geliştirdi. Çalışma, şehirlerin teknoloji, yetenek ve toplumsal hoşgörü boyutlarını bir arada değerlendirerek mekânsal bir haritalama sağlıyor.
Araştırma, yöntem ve veri kaynakları
Çalışma, Doç. Dr. Fatih Altuğ ve yüksek lisans öğrencisi Sedanur Arslan tarafından yürütüldü ve 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü kapsamında açıklandı. Analizde 2010-2012 ve 2021-2023 dönemleri karşılaştırıldı. Veri kaynakları arasında TÜİK, BTK, TÜRKPATENT ve URAK gibi kurumlardan derlenen göstergeler yer aldı. Richard Florida’nın 3T modeli (Technology - Teknoloji, Talent - Yetenek, Tolerance - Hoşgörü) Türkiye’ye özgü göstergelerle yeniden yorumlanıp ArcGIS tabanlı mekânsal haritalara dönüştürüldü.
Başlıca bulgular
Araştırmanın temel sonuçları, küresel ölçekte Florida’nın endeksinde üretken şehir sayısında azalma eğilimi görülürken, Türkiye’ye uyarlanmış endekste bu sayının arttığını ortaya koydu. Teknoloji ve yetenek bileşenlerinde her iki endeks arasında benzerlikler tespit edilirken, tolerans göstergesi Türkiye’nin toplumsal dinamikleri nedeniyle farklılaşma gösterdi.
Çalışma, İstanbul, Ankara ve İzmir’in yanı sıra Eskişehir, Kocaeli, Gaziantep ve Kayseri gibi illerin 'yükselen merkezler' olarak öne çıktığını saptadı. Araştırma ayrıca birçok büyük ve orta ölçekli ilin teknoloji ve yetenek göstergelerinde benzer performans sergilediğini; ancak hoşgörü düzeyindeki farkların şehirler arasındaki ayrışmayı belirginleştirdiğini gösterdi.
Politika önerileri ve yol haritası
Doç. Dr. Fatih Altuğ, çalışmanın hem akademik hem de pratik bir boşluğu doldurduğunu belirterek şunları vurguladı: 'Bizim geliştirdiğimiz endeks, şehirlerin teknoloji, yetenek ve hoşgörü boyutlarını birlikte analiz ederek her ilin güçlü ve zayıf yönlerini ortaya koyuyor. Bu harita, yerel yönetimlerin ve kalkınma aktörlerinin nerelere yatırım yapması gerektiğini somut verilerle gösteriyor.'
Altuğ ayrıca, bir ilin teknoloji kapasitesinde güçlü olmasına karşın yetenek çekememe veya toplumsal tolerans eksikliği nedeniyle potansiyelini açığa çıkaramama durumlarının bulunduğuna dikkat çekti ve kentlerin gelişim kapasitesini artırmak için kapsamlı bir politika paketinin gerekli olduğunu belirtti. Bu paketin temel adımları olarak eğitim, kültürel altyapı, mekânsal planlama ve toplumsal hoşgörünün güçlendirilmesi öne çıkıyor.
Çalışma, şehirlerin üretkenlik ve yenilik kapasitesini görünür kılan somut bir yol haritası sunuyor; yerel yönetimler ve kalkınma aktörleri için hangi alanlarda yatırım yapılması gerektiğine dair veri temelli bir rehber niteliği taşıyor.
“8 KASIM DÜNYA ŞEHİRCİLİK GÜNÜ” KAPSAMINDA AÇIKLANAN ARAŞTIRMA, OMÜ İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ COĞRAFYA BÖLÜMÜ ÖĞRETİM ÜYESİ DOÇ. DR. FATİH ALTUĞ VE YÜKSEK LİSANS ÖĞRENCİSİ SEDANUR ARSLAN TARAFINDAN YÜRÜTÜLDÜ. ÇALIŞMA, TÜRKİYE ŞEHİRLERİNİN YARATICILIK, TEKNOLOJİ VE YETENEK GÖSTERGELERİ TEMELİNDE İLK KEZ BİLİMSEL VERİLERLE MEKÂNSAL HARİTALANDIRMASINI SUNDU.
