Şangri-La'nın kökeni ve edebi bağları
Diçing Tibet Özerk İli'nin merkezi ve en büyük yerleşimi Şangri-La, adını James Hilton'un 1933 tarihli Yitik Ufuklar romanındaki kurgusal mekândan alıyor. Hilton'un British Museum'daki Tibet yazmaları ve misyonerlerin anılarından yararlanarak oluşturduğu ve Tibet mitolojisindeki Şambala efsanesinden esinlenen bu hayali yer, 20. yüzyıl ortası Batı tahayyülünde ütopik bir «saklı cennet» imgesi olarak yayıldı.
1930'lu yılların Büyük Buhran ve savaş kaygıları ortamında Hilton'un betimlediği, ruh ve aklın uyumunu simgeleyen bu imge, küresel popülerlikle bölgede somut bir karşılık arayışını tetikledi.
Turizm politikası ve kültürel tanıtım
Bölgenin turizm potansiyelini değerlendirmek isteyen Çin hükümeti, 2001 yılında asıl adı Congdien olan il merkezinin adını Şangri-La olarak değiştirdi. Daçing Yerel Halk Hükümeti son yıllarda düzenlediği festival ve etkinliklerle tanıtımı yoğunlaştırdı.
Şangri-La Kültür ve Turizm Festivali
Festivalin üçüncüsü 26-28 Eylül tarihlerinde gerçekleştirildi; etkinlik kapsamında aralarında AA muhabirinin de olduğu yerli ve yabancı konuklar şehre davet edildi. Galada sahnelenen opera ve dans gösterisi, Şambala efsanesinin farklı bir yorumu üzerinden, saklı cennetin uzak bir yerde aranmayıp insanların yaşadıkları yerde birlikte yaratmaları gerektiği mesajını verdi.
Coğrafya, irtifa ve demografi
Başkent Pekin'den aktarmalı uçuşla yaklaşık 5 saat mesafede olan Şangri-La, deniz seviyesinden ortalama 3 bin 160 metre irtifasıyla, Şıgatsı ve Lhasa'nın ardından Çin'in en yüksek üçüncü şehri konumunda.
Yüksek irtifa nedeniyle ziyaretçilerde baş ağrısı ve nefes darlığı gibi belirtiler ortaya çıkabiliyor; bu durumda oksijen desteği veya yüksek irtifa ilaçları gerekebiliyor. 2020 sayımına göre şehir nüfusu yaklaşık 186 bin ve Tibetliler, Han Çinlileri ile diğer etnik gruplar birlikte yaşıyor. Tibet kültürüne ait etnik ve dini motifler şehrin mimarisine hâkim.
Ekonomi büyük ölçüde turizme dayanırken köy ve yaylalarda besicilik yapılıyor. Yörede yüksek irtifa şartlarına dayanıklı yak yetiştiriciliği yaygın; yak eti yemekleri ve yak tereyağından yapılan özel çay yerel mutfağın öne çıkan lezzetleri arasında.
Dukezong Antik Kenti
Şehrin eski merkezi Dukezong Antik Kenti yaklaşık 1.300 yıllık bir geçmişe sahip. Tibetçe'de "Ay Işığı Şehri" anlamına gelen kentin tepesinde Da Gui Şang Tapınağı yer alıyor. Tapınağa çıkan parke taşlı sokaklarda Tibet tarzı cephe ve çatı süslemeli ahşap yapılar görülüyor.
Tapenın yanında yer alan devasa yaldızlı dua silindiri ziyaretçiler tarafından iplerle döndürülüyor. 2014'te çıkan yangında ahşap çarşı büyük ölçüde tahrip oldu; daha sonra tarihi dokuya uygun olarak yeniden inşa edildi. Çarşıda hediyelik eşya, yerel giysi ve Tibet nakış müzesi bulunuyor.
Akşamları eski kentin meydanında yerel halkın oluşturduğu halkaya gelip katılanlar, geleneksel kıyafetlerle Tibet'e özgü meydan dansını sürdürerek topluluk duygusunu yaşatıyor.
Potatso Ulusal Parkı
Şangri-La'ya otobüsle yaklaşık 20 dakika uzaklıktaki Potatso Ulusal Parkı, 2007'de ulusal park ilan edildi ve Çin'de IUCN onayını alan ilk doğa koruma bölgesi oldu. Alpin ağaçlarla kaplı tepelerin etrafındaki çayırlıklarda vahşi atlar ve yaklar otluyor.
Vadi üzerinde yer alan Şudu Gölü yaklaşık bir kilometrekarelik buzul gölü olup çevresindeki tepelerle huzur verici bir manzara sunuyor. Bölge, nesli tehlike altında olan birçok türe ev sahipliği yapıyor; bunlar arasında Yünnan'a özgü kesik burunlu ve pembe dudaklı maymun türü öne çıkıyor.
Şika Dağı
Şehrin batısında kuzey-güney doğrultusunda uzanan dağlık alanda yaklaşık 4 bin 500 metre yükseklikteki Şika Dağı bulunuyor. Ziyaretçi merkezinden teleferikle yükselerek ilk yamacı geçtikten sonra alpin çayırlıkların olduğu geniş platoya ulaşılıyor.
Teleferikle daha da yükseldikçe zirveye ulaşılıyor; hakim tepede 4 bin 449 metre rakamını gösteren dikili taş yer alıyor. Zirve civarında kireçten adak ocağı ve dua sözleri yazılı rengarenk çaputların asılı olduğu direkler bulunuyor. Yerliler dağın adının Tibetçe olarak "kızıl geyiğin gelip gittiği yer" anlamına geldiğine ve burada dua etmenin şans getireceğine inanıyor.
Songzanlin Lama Manastırı
Songzanlin Lama Manastırı, Yünnan ve çevresinin en büyük Tibet Budist tapınağı olarak Şangri-La'nın sembolü haline geldi. 17. yüzyılda 5. Dalay Lama tarafından kurulan manastır, "Küçük Pottala" olarak anılıyor ve aynı zamanda bir keşiş akademisi işlevi görüyor.
Tepede altın yaldızlı çatılarıyla üç ana tapınak, akademi binaları ve keşiş yurtları bulunuyor. Manastırın ortasındaki salonda 1.000'den fazla keşiş toplanabiliyor; arka duvarda altın yaldızlı 8 metre uzunluğunda bir Buda heykeli yer alıyor. Manastırda dini risalelerden felsefe ve tabiat üzerine yazmalara dek pek çok Budist el yazması korunuyor; keşişler bu eserleri tahsil ederek "lama" mertebesine yükselebiliyor.
Gündelik hayatta bordo urbaları içinde keşişleri ocak başında tütsü yakarken, odun kırarken veya cep telefonlarıyla konuşurken görmek mümkün; bu, manastırın hem geleneksel hem çağdaş yönlerini bir arada barındırdığını gösteriyor.
Çin'in Yünnan eyaletindeki Şangri-La şehri, doğal güzelliği ve kültürel değerinin yanı sıra mit ve imge olarak hayal gücünde edindiği yerle de tanınan özel bir bölge. Eyalet ve çevresindeki en büyük Tibet Budist tapınağı olan Songzanlin Lama Manastırı, Şangri-La'nın sembolü haline gelmiş en önemli ziyaret duraklarından.
