Yücel Çakmaklı Afyonkarahisar'da Anıldı
Milli sinemanın öncüsü Yücel Çakmaklı, Afyonkarahisar Valiliği ev sahipliğinde ve Anadolu Kültür ve Sanat Meclisi Derneği tarafından düzenlenen Büyük Taarruz 4. Uluslararası Kısa Film Festivali kapsamında ele alındı. Etkinlik, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sinema Televizyon Bölümü Atölyelerinde gerçekleştirilen söyleşiyle izleyiciye sunuldu.
Söyleşi ve katılımcılar
Söyleşide yazar Mahmut Bıyıklı, akademisyen Burhanettin Güneş ve kültür sanat habercisi Bünyamin Yılmaz usta yönetmenin Türk sinemasındaki özgün yerini ve sanatını değerlendirdi. Konuşmalarda Çakmaklı'nın hem kişisel yaşam öyküsü hem de sinema düşüncesinin izleri detaylandırıldı.
Bıyıklı'nın değerlendirmesi
Mahmut Bıyıklı, Bolvadinli olan Yücel Çakmaklı'yı memleketinde anmanın heyecan verici olduğunu belirterek bir insanın hikayesinin bir ülkenin hikayesi olduğunu vurguladı. Bıyıklı, Yücel Çakmaklı öncü bir şahsiyet ifadesini kullanarak, Çakmaklı'yı sinemanın serdengeçtisi olarak nitelendirdi ve milli sinema kavramını başlatan isimlerden biri olduğunu söyledi.
Bıyıklı, Çakmaklı'nın çocukluğunun verimli bir altyapı sağladığını anlattı: dedesinin tasavvufi birikimi ve nakşi kültürü, Mevlana, Yunus ve Hacı Bektaşi Veli kıssaları ile anne tarafından dayısının Milli Mücadele bağlantısının yönetmenin dünyasını şekillendirdiğini belirtti. Bıyıklı, Çakmaklı'nın 7 yaşındayken babasını kaybettiğini ve daha sonra Çocuk Esirgeme Kurumuna verildiğini anlattı; bu zorlukların onun sinema idealini güçlendirdiği vurgulandı.
Filmler ve Yeşilçam'la mücadelesi
Bıyıklı, Çakmaklı'nın Hayrettin Karaman desteğiyle çektiği Kabe Yollarının belgesel olmasına rağmen toplumda karşılık bulduğunu, ardından adını ülke çapında duyuran Birleşen Yollar'ı çektiğini aktardı. Yapımcıların popüler ve kazançlı işlere yönelmesi, sanatçıların ise Çakmaklı filmlerine yaklaşma korkusu nedeniyle zorluklarla karşılaştığını ifade eden Bıyıklı, buna rağmen Çakmaklı'nın Yeşilçam argümanları ve diliyle yeni bir şey söyleyerek önemli başarılar elde ettiğini belirtti.
Güneş: Milli sinema anlayışı
Akademisyen Burhanettin Güneş, milli sinemanın çıkış noktasının kimliği ve varlığı bütünleyen bir sinema dili oluşturmak olduğunu söyledi. Güneş, Çakmaklı'nın genç yaşta sinemaya tutkuyla başladığını, İstanbul'da tahsil için gidişi sırasında sinemalarda yer göstericilik yaparak sinema ortamına yakın olduğunu anlattı. Salah Birsel, Metin Erksan, Halit Refiğ, Nijat Özön gibi isimlerin eleştirilerini takip ettiğini ve 1961-1962 yıllarında milli sinema ihtiyacı şeklinde bir fikrin oluştuğunu belirtti. Güneş, milli sinemanın farklılıkları ayrışma unsuru olarak değil, varlığın yansımaları olarak değerlendiren kapsayıcı bir perspektif sunduğunu vurguladı.
Bünyamin Yılmaz: Diziler, tarihi okumalar ve Anthony Quinn anısı
Kültür sanat habercisi Bünyamin Yılmaz, Çakmaklı'nın Türk sinema ve dizi dünyasına üçüncü derecede dokunuşlarını öne çıkardı. İlk olarak Birleşen Yollar ile Yeşilçam'ın star sistemini kapsayıcı bir yaklaşımla kullanması; ikincisi Kuruluş Osmancık ile Osmanlı kuruluş yıllarını işlerken tarihle barışma mesajı vermesi; üçüncüsü ise yakın tarihi doğru okumaya katkıda bulunması şeklinde sıraladı. Yılmaz, Tarık Buğra uyarlamaları ve Çetin Tekindor'un İstanbullu Hoca rolü üzerinden Anadolu insanının ve maneviyatın önemini öne çıkaran anlatılara vurgu yaptı.
Yılmaz, usta oyuncu Sümer Tilmaç'ın anlattığı bir anekdotu aktararak, Çakmaklı'nın Kuruluş'ta Şeyh Edebali rolü için Anthony Quinn'i ikna ettiğini ancak ihtilal sonrası TRT'de imza yetkisi bulunan kişinin ödenecek ücreti görünce imzayı atmadığını belirtti. Bu gelişmenin, planlanan etkiyi engellediği ifade edildi.
Etkinlik sona erdi
Söyleşide katılımcıların soruları yanıtlanmasının ardından etkinlik sona erdi. Katılımcı konuşmaları, Yücel Çakmaklı'nın hem kişisel serüveni hem de Türk sinemasına bıraktığı miras açısından kapsamlı bir çerçeve sundu.
Yönetmen Yücel Çakmaklı'nın sineması, Afyonkarahisar Valiliğinin ev sahipliğinde, Anadolu Kültür ve Sanat Meclisi Derneği tarafından düzenlenen "Büyük Taarruz 4. Uluslararası Kısa Film Festivali"nde ele alındı. Yazar Mahmut Bıyıklı, akademisyen Burhanettin Güneş ve kültür sanat habercisi Bünyamin Yılmaz, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sinema Televizyon Bölümü Atölyelerinde gerçekleştirilen söyleşide, usta yönetmenin Türk sinemasındaki özgün yeri üzerine tespitlerini paylaştı.
