Yeni Tür: Çameli Pelemiri (Cephalaria cameliensis) Türkiye florasına eklendi
Emekli Fen Bilgisi Öğretmeni Rıfat Özdemir tarafından doğa yürüyüşünde fark edilen pelemir bitkisinin yeni bir tür olduğu belirlendi. Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım ve ekibinin değerlendirmesi sonucunda bitkiye Cephalaria cameliensis adı verildi; Türkçede Çameli pelemiri olarak tanımlandı ve çalışma Phytotaxa dergisinde yayımlanarak uluslararası literatüre girdi.
Keşif ve bilimsel doğrulama
Keşif, yaklaşık iki yıldır süren Biyoçeşitlilik Envanteri çalışmaları sırasında dikkat çekti. Prof. Dr. Hasan Yıldırım, bitkinin ilk olarak bölge doğasını yakından takip eden Rıfat Özdemir tarafından fark edildiğini belirtti. Morfolojik değerlendirmeler, Akdeniz Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ramazan Süleyman Göktürk ile birlikte yürütüldü ve bitkinin mevcut türlerle örtüşmediği tespit edildi. Türün yakın akrabalarından ayrımını moleküler düzeyde netleştiren ISSR analizleri ise Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ergun Kaya tarafından gerçekleştirildi. Çalışmanın tamamlanmasıyla türün bilim için yeni olduğu kanıtlandı.
Yayılış, morfoloji ve korunma önerisi
Araştırma sonuçlarına göre Cephalaria cameliensis, yalnızca Denizli-Çameli ve Muğla-Fethiye arasındaki dar bir alanda, 1350-1850 metre arasındaki habitatlarda yayılış gösteriyor. Türün genel görünümü, yaprak yapısı ve çiçek özellikleri; Cephalaria saldaensis, Cephalaria dirmilensis ve Cephalaria lycica gibi yakın türlerden belirgin farklar taşıyor. Moleküler analizler bu ayrımı güçlendirerek türün bağımsız bir takson olduğunu doğruladı. Habitatının sınırlı olması ve bölgede gözlenen yoğun otlatma baskısı nedeniyle araştırmacılar, Cephalaria cameliensis için IUCN kriterlerine göre "Tehlikede (EN)" kategorisinde değerlendirilmesini öneriyor.
Türkiye için biyolojik önem
Prof. Dr. Yıldırım, Cephalaria cinsinin dünya genelinde yaklaşık 100 tür ile temsil edildiğini ve Türkiye'nin bu cins için önemli bir çeşitlenme merkezi olduğunu vurguladı. Yakın dönem çalışmalarla birlikte Türkiye'de en az 47 türnin kesin olarak ortaya konduğunu, yeni tanımlanan Cephalaria cameliensis ve Cephalaria dumanii ile birlikte toplam tür sayısının 49'a, endemik Cephalaria türlerinin sayısının ise 25'e yükseldiğini belirtti. Bu artış, Anadolu'nun cins içindeki küresel önemini ve yüksek endemizm oranını güçlendiriyor.
Yerel katkı ve teşekkür
Prof. Dr. Yıldırım, Çameli'nin doğasını koruyan ve çalışmalara destek veren yerel halk ile Çameli Belediyesi ve Belediye Başkanı Cengiz Arslan'a teşekkür etti. Bu keşif, yerel duyarlılığın bilimsel çalışmalara nasıl katkı sağladığını ve Anadolu biyotasının henüz keşfedilmeyi bekleyen zenginliğini bir kez daha ortaya koyduğunu gösteriyor.
EGE ÜNİVERSİTESİ BOTANİK BAHÇESİ VE HERBARYUM ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ MÜDÜRÜ PROF. DR. HASAN YILDIRIM VE EKİBİNİN DEĞERLENDİRMELERİ SONUCUNDA BİTKİYE, "CEPHALARİA CAMELİENSİS", TÜRKÇE OLARAK DA "ÇAMELİ PELEMİRİ" İSMİ VERİLDİ.
