ŞİÖ 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi Tiencin'de
EMRE AYTEKİN - Çin ve Rusya'nın öncülük ettiği Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ)nün 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi, yarın ve 1 Eylül tarihlerinde Tiencin şehrinde düzenlenecek.
Zirveye geniş katılım
Çin'in ev sahipliğinde gerçekleştirilecek zirveye örgütün üyeleri Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan, İran, Belarus ile gözlemci üye Moğolistanın liderleri katılacak. Ayrıca, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in davetiyle Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da zirvede yer alacak.
Erdoğan, zirvede genişletilmiş 'ŞİÖ Artı' Toplantısı'nda konuşma yapacak. Toplantıya, üye, gözlemci, diyalog ortağı ve konuk statüsünde 20'den fazla ülke lideri ile 10'dan fazla uluslararası örgüt yöneticisinin katılması bekleniyor; bu yönüyle şimdiye kadarki en kapsamlı ŞİÖ Zirvesi olma özelliği taşıyor.
ŞİÖ'nün küresel rolü ve Şi'nin gündemi
Şi Cinping, Devlet Başkanları Konseyi Toplantısı ile genişletilmiş ŞİÖ Artı Toplantısı'na başkanlık edecek. Şi, savaş sonrası uluslararası düzenin korunması ve küresel yönetimin yapıcı biçimde iyileştirilmesine ilişkin önerilerini sunacak ve ŞİÖ işbirliğinin güçlendirilmesi için alınacak tedbirleri ortaya koyacak.
Zirve sonunda üye ülke liderleri, "Tiencin Bildirisi"ni kabul ederek ŞİÖ'nün önümüzdeki 10 yıl Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Liu Bin, zirveyle ilgili bilgilendirmede uluslararası ortamın giderek karmaşık ve kırılganlaştığını belirterek, ülkeler arasında dayanışma ve işbirliğinin önemini vurguladı. Liu, ŞİÖ'nün belirsizliklere karşı istikrar ve direnç unsuru olmasını hedeflediklerini söyledi ve üstü kapalı olarak ABD'yi eleştirerek şu değerlendirmeyi paylaştı: "Bugün hegemonyacılık ve güç siyaseti hala izleyici bulabiliyor, belirli bir ülke kendi ulusal çıkarlarını tüm ülkelerin ulusal çıkarlarının üzerine koyarak küresel barışın ve istikrarın altını oyuyor ancak uluslararası ilişkilerde daha fazla demokrasi zamanımızın durdurulamaz eğilimi. Bloklar arası cepheleşme, yüksek çitli küçük bahçeler artık destek bulmuyor, eşitlik ve kazan-kazan işbirliği tek geçer yol." Vladimir Putin zirveye katılmak üzere Çin'i ziyaret edecek ve Tiencin'deki zirvenin ardından 3 Eylülde Pekin'de düzenlenecek II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin 80. yıl dönümü askeri geçit törenine de iştirak edecek. Bu ziyaret, Şi'nin Mayıs ayında Rusya'ya gitmesinin ardından iade ziyaret niteliği taşıyor. Putin, Xinhua'ya verdiği yazılı röportajda II. Dünya Savaşı sonrası uluslararası düzene bağlılığını vurgularken bazı Batılı devletleri tarihin çarpıtılmasıyla suçladı: "Bazı Batılı ülkeler, İkinci Dünya Savaşı'nın sonuçlarını defakto revize ediyor. Rusya ve Çin, İkinci Dünya Savaşı'nın tarihini çarpıtmak isteyen her türlü girişimi kınıyor." Bu yılki zirvenin öne çıkan bir başka başlığı, Hindistan Başbakanı Narendra Modi'nin bireysel katılım kararı oldu. Modi'nin Çin'i ziyaret etme kararı, Himalayalar'daki sınır gerilimlerinin çözümüne yönelik adımların ardından gelen yumuşama işaretlerini güçlendiriyor; Hint lider, 7 yıl aradan sonra Çin'i ziyaret edecek. Ayrıca, ŞİÖ üyesi Hindistan ile Pakistan arasında Mayıs ayında yaşanan sınır çatışması zirvede ele alınması beklenen konular arasında yer alıyor. Şanghay İşbirliği Örgütü, 1996'da sınır güvenliği ve ekonomik işbirliği amacıyla Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan tarafından kuruldu. 2001'de Özbekistan'ın katılmasıyla örgütün kuruluşu tamamlandı. 2017'de Hindistan ve Pakistan, 2021'de İran, 2024'te ise Belarus'un üyeliğiyle örgütün üye sayısı 10'a ulaştı. Moğolistan ve statüsü Eylül 2021'den bu yana aktif olmayan Afganistan gözlemci olarak yer alırken, ŞİÖ'nün 14 ülke ile diyalog ortaklığı bulunuyor. Üye ülkelerin toplam yüz ölçümleri Avrasya kıtasının yaklaşık %65'ini kapsıyor, dünya nüfusunun %40'ını ve küresel gayrisafi hasılanın %30'unu temsil ediyor.
Çin'in mesajı: İstikrar ve çok taraflılık
Putin'in ziyareti ve tarih vurgusu
Modi'nin katılımı ve bölgesel yumuşama
Şanghay İşbirliği Örgütü: Kısa tarihçe
