İadenin Gerçek Maliyeti: Üretimden Daha Pahalı, Çevreyi Zorluyor
E-ticaretin sunduğu "tek tıkla iade" konforu, tüketiciler için kolaylık sağlarken şirketler ve çevre için ağır bir lojistik yük oluşturuyor. Yaşar Üniversitesi Lojistik Yönetimi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Melisa Özbiltekin Pala, hızla büyüyen "İade Ekonomisi"nin hem mali hem de çevresel yansımalarını değerlendiriyor.
Tek bir iadenin yolculuğu
Çevrim içi alışverişte özellikle giyim ürünlerinde artan iade oranları, lojistik süreçleri karmaşıklaştırdı. Tersine Lojistik olarak adlandırılan bu süreç; toplama, taşıma, ayrıştırma, kalite kontrol, yeniden paketleme ve stoklama gibi çok katmanlı operasyonları tetikliyor. Dr. Pala, bu sürecin maliyetini özetleyerek şu uyarıyı yapıyor:
"Birçok durumda bir kazağın iade süreci, tek birim üretim maliyetinden daha yüksek bir operasyonel yük meydana getiriyor. Bunun sonucunda bazı işletmeler, iade edilmiş ürünleri yeniden satışa hazırlamak yerine imha etmeyi tercih edebiliyor".
Görünmeyen karbon yükü
Tüketicilerin en sık başvurduğu iade nedeni olan "beden uyuşmazlığı", kontrolsüz sürdüğünde arka planda ciddi çevresel sorunlara yol açıyor. Dr. Pala, tüketicinin rahatlığının yarattığı görünmeyen karbon ayak izini şöyle açıklıyor:
"Bir ürün, kargo aracılığıyla toplama merkezlerine, ayrıştırma ve kalite kontrol birimlerine taşınıp yeniden paketlendikten sonra stoklanıyor ve başka bir sevkiyata hazırlanıyor. Özellikle moda perakendesinde, ürün başına düşen karbon salınımı, ilk sevkiyat sürecindeki emisyonu aşabilir ve sektörde ciddi bir ekolojik yük oluşturur. Tüketicinin sıradan gördüğü \"uymazsa geri gönder\" kararı, arka planda ciddi bir çevresel maliyet oluşturur ve iade süreçlerinin sürdürülebilirlik açısından yeniden değerlendirilmesini gerekli kılar".
Çözüm: Stratejik iyileştirme
Dr. Pala, iade süreçlerinin sürdürülebilir şekilde yönetilmesinin önemine dikkat çekerek şu öneriyi paylaşıyor:
"Tersine lojistik süreçleri dikkatli ve düzenli bir şekilde uygulandığında; taşıma planlaması, enerji verimliliği ve geri dönüşüm altyapısının iyileştirilmesiyle riskler minimize edilebilmektedir. Doğru yönetilen tersine lojistik hem operasyonel verimliliği artırmakta hem de sürdürülebilirlik hedefleriyle uyum sağlamaktadır."
Bu uyarılar, e-ticaret oyuncularının iade politikalarını, lojistik planlamalarını ve sürdürülebilirlik stratejilerini yeniden gözden geçirmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
YAŞAR ÜNİVERSİTESİ LOJİSTİK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ DR. ÖĞRETİM ÜYESİ MELİSA ÖZBİLTEKİN PALA, E-TİCARETİN GETİRDİĞİ "TEK TIKLA İADE" KONFORUNUN ARDINDA HEM ŞİRKETLERİ HEM DE ÇEVREYİ ZORLAYAN DEVASA OPERASYONLAR YATTIĞINA DİKKAT ÇEKTİ.
