Hasan Sözbilir: İzmir için en riskli fay "İzmir fayı"
Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü olarak katıldığı DEÜ Bilim Kafe sohbetinde İzmir ve deprem riskleri hakkında önemli uyarılarda bulundu. Program 15 Temmuz Konferans Salonunda gerçekleştirildi.
Sözbilir, İzmir için hazırlanan ilk deprem master planının 2000 yılında yapıldığını, aradan geçen 25 yıl içinde oluşan yapı stokunun bu planda yer almadığını belirtti. Mevcut planın bilimsel ve teknik açıdan yetersiz olduğunu vurgulayan Sözbilir, master planın mutlaka güncellenmesi gerektiğini ifade etti.
Yürütülen yapı envanteri çalışmalarına göre Türkiye genelinde ve İzmir'de yapıların yaklaşık %60'ının depreme dayanıklı olmadığını söyleyen Sözbilir, bunun her depremde tüm kentin etkileneceği anlamına gelmediğini; örneğin Bergama fayının kırılması durumunda İzmir merkezinin çok az etkilenebileceğini, fakat Bergama'nın ciddi hasar görebileceğini açıkladı.
Sözbilir, İzmir kara kısmında 17 aktif fay ve aktifliği kesinleşmemiş 4 fay ile birlikte toplam 21 fay bulunduğunu; denizde ise buna yakın sayıda fay olduğunu belirterek İzmir'i etkileyebilecek toplamın yaklaşık 40 fay olduğunu söyledi. Ayrıca, körfez gibi doğal güzelliklerin bu jeolojik süreçlerin sonucu olduğuna dikkat çekti ve fayları tanımanın doğru yerleşim kararları için hayati önem taşıdığını vurguladı.
Sındırgı depremleri: "Ölü faylar" yeniden harekete geçti
Sözbilir, fayların doğup büyüyüp zamanla ölebileceğini, ancak bölgedeki stres değişirse ölü fayların da yeniden aktif hale gelebileceğini belirtti. "Son günlerde Sındırgı çevresinde yaşanan ve sayısı 20 bini aşan depremler bunun örneğidir" dedi. İlk 6.1 büyüklüğündeki deprem ve sonrası artçılar dağa doğru ilerlemiş; bu durum, dağın içinde daha önce haritalanmamış fayların kırıldığını gösterdi.
Sözbilir, saha çalışmalarında dağın içinde çok sayıda ölü fay bulunduğunun tespit edildiğini, deprem sonrası mekanizmanın bu fayları yeniden harekete geçirdiğini aktardı. "İlk 6.1’lik depremden sonra artçılar devam ederken fayın diğer kolu da tetikledi ve ikinci 6.1-6.2 büyüklüğündeki deprem meydana geldi. Bu süreç yeni bir depremin daha yaşanma riskini artırmakta." Ayrıca devletin bölgeyi "afete maruz bölge" ilan ederek müdahale etmesi, hasarlı yapıların boşaltılması ve muhtemel artçıların 5.1-5.2’ye kadar çıkabileceği uyarılarının bu nedenle yapıldığını belirtti.
"İzmir için en riskli fay İzmir fayı"
Sözbilir, İzmir'deki fayların çoğunu uzun aralıklarla deprem üreten, yani "tembel" faylar olarak nitelendirdi. Bu durumun bir bakıma avantaj sağladığını, ancak fay davranışının yüzde yüz bilinemeyeceğini ifade etti. Konuşmasını şu sözlerle sürdürdü:
"İzmir için en riskli fay İzmir fayı. Güzelbahçe’den başlayıp Balçova, Narlıdere, Konak, Altındağ ve Pınarbaşı’na uzanan bu fay, kuzey eğimli yapısıyla tüm körfezi etkileyebilecek konumdadır ve çalışması hâlinde en fazla can kaybına neden olabilecek faydır. Bu fayın son depremi 1688’dir ve deprem üretme aralığı en az 1000 yıl olduğundan yakın zamanda yıkıcı deprem üretme ihtimali düşüktür; olsa olsa 3-5 büyüklüğünde depremler üretebilir. Buna karşılık Tuzla fayı 7.2’ye kadar deprem üretebildiği için daha tehlikelidir. Ayrıca Seferihisar-Gülbahçe fayı yaklaşık 3000 yıldır deprem üretmemektedir; son depremi 1389’dur ve bu durum önemli bir zaman doluluğuna işaret etmektedir."
Sonuç olarak Sözbilir, İzmir’deki mevcut risklerin doğru değerlendirilmesi, master planın güncellenmesi ve fayların detaylı izlenmesinin kentin geleceği açısından kritik olduğunu vurguladı.
DEÜ BİLİM KAFE SOHBETLERİNİN 3. KONUĞU DEÜ DEPREM ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ MÜDÜRÜ PROF. DR. HASAN SÖZBİLİR OLDU.
