Rize'nin Geleneksel Lezzeti Çüme: Derepazarı'nda Kuşaktan Kuşağa
Metin Çelik, 63 — Tarifi ve kültürel anlatı
Rize’nin Derepazarı ilçesinde yaşayan 63 yaşındaki emekli Metin Çelik, bölgenin geleneksel tatlarından biri olan çümenin yapım sürecini ve toplumsal önemini anlattı. Çüme, hem tarifindeki malzeme seçimiyle hem de aile geleneği olarak kuşaklar boyunca aktarılan bir lezzet olarak öne çıkıyor.
Tarif ve yapım aşamaları
Çelik, çümenin en ayırıcı unsurunun siyah kokulu üzüm olduğunu belirterek tarifini şöyle özetledi: “Çümenin temel malzemesinin bölgede kokulu kara üzüm olarak bilinen siyah üzüm. Üzümü ezip şırasını çıkarırız, mısır unu ve nişasta ekleriz. Cevizleri ipe dizer, bu ipleri hazırlanan şıraya bir ya da iki kez batırırız. Daha sonra odalarda veya soba kenarında kurutmaya bırakırız. Yaklaşık bir haftada yenir hale gelir.”
Tarihçe ve kültürel önem
Çelik, çümenin kökenine değinerek bu lezzetin ailelerde nasıl yaşatıldığını anlattı: “Ninemin ninesinden beri yapılan bir tatlı bu. Eskiden hemen her evde olurdu. Üzüm ve ceviz çoktu, kışın enerji vermesi için saklanırdı.”
Aile geleneği ve ticari yönü
Çümenin genellikle ticari amaçla değil, aile içi tüketim için hazırlandığını vurgulayan Çelik, “Bunu satmak için yapmıyoruz. Hem maliyeti hem emeği çok. Yapan genelde çocuklarına, torunlarına dağıtır. Misafire ikram edilir” dedi.
Çocukluk anılarını da paylaşan Çelik, çümenin aile içindeki özel yerini şu sözlerle anlattı: “Eskiden çümeyi çatıya asarlardı. Biz çocuklar gizlice alırdık. Komodine kilitleseler bile bir yolunu bulurduk.”
Enerji deposu
Üzüm ve cevizin birleşiminin yüksek enerji sağladığını ifade eden Çelik, “Kışın bir bardak çayla yersin, hem ısıtır hem tok tutar. Üzüm kan yapar, ceviz besleyicidir” diye konuştu.
Bölgede üzüm yetişen pek çok köyde yapılan çüme, bugün de hem kültürel miras hem de geleneksel bir kış lezzeti olarak yaşatılmaya devam ediyor.
RİZE’NİN DEREPAZARI İLÇESİNDE YAŞAYAN 63 YAŞINDAKİ EMEKLİ METİN ÇELİK, RİZE'NİN GELENEKSEL TATLARINDAN BİRİ OLAN "ÇÜME"NİN YAPIM SÜRECİNİ VE BÖLGEDEKİ KÜLTÜREL ÖNEMİNİ ANLATTI. YÖREDE UZUN YILLARDIR EVLERDE YAPILAN ANCAK SON YILLARDA UNUTULMAYA YÜZ TUTAN "ÇÜME", "GASTRO RİZE"DE YENİDEN GÜNDEME TAŞINDI.
