Yılmaz: Türkiye, Doğurganlık Hızı En Fazla Azalan 5’inci Ülke
'Aile ve Nüfus On Yılına Doğru Uluslararası Sempozyumu' kapanış programı Ankara'da bir otelde düzenlendi. Programa Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş ve çok sayıda yerli ile yabancı davetli katıldı. Kapanış, sempozyum için hazırlanan videonun gösteriminin ardından yapılan konuşmalarla sürdü.
Doğurganlıkta hızlı düşüş: Yılmaz'ın değerlendirmesi
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz son yıllarda nüfus artış hızında yavaşlama olduğunu vurgulayarak şunları söyledi:
"Ülkelerin son 7 yıldaki doğurganlık hızı değişimleri incelendiğinde; Çin, Güney Kore, Arjantin ve Kuveyt’ten sonra ülkemiz doğurganlık hızı en fazla azalan 5’inci ülke konumundadır".
Yılmaz, verileri hatırlatarak şunları aktardı: "2017 yılında toplam doğurganlık hızımız 2,08 iken, 2024’te 1,48’e kadar gerilemiştir. Toplam doğurganlık hızı dünya ortalaması, 2024 yılında 2,25 çocuktur. Neslin devam edebilmesi için doğurganlık hızının 2,1 çocuğun altına düşmemesi gerekmektedir."
Yılmaz, TÜİK hesaplamalarına atıfta bulunarak önümüzdeki 10 yıl içinde ortanca yaşın 40’a yaklaşacağı tahmin edildiğini; kadınlarda ilk evlenme yaşının 26, erkeklerde 28’in üzerine çıktığını ve evlilik ile doğurganlığın giderek daha ileri yaşlara kaydığını belirtti.
Mevcut eğilim devam ederse nüfus projeksiyonlarının da olumsuz yönde etkileneceğine dikkat çeken Yılmaz, TÜİK’in projeksiyonlarına göre nüfusun 2050’li yılların ilk yarısında yaklaşık 94 milyon ile en yüksek seviyeye ulaşacağı; 2100 yılında yaklaşık 77 milyon seviyelerine düşeceğinin tahmin edildiğini söyledi.
Hedefler ve alınan önlemler
Yılmaz, Nüfus Politikaları Kurulu çalışmalarının yoğun şekilde sürdüğünü belirterek 5 ana başlıkta hazırlanan Eylem Planı çalışmalarının 2026 yılı başı itibarıyla tamamlanıp reformların hayata geçirileceğini açıkladı. Stratejik hedef olarak doğurganlığın nüfusun kendini yenileme seviyesinin üzerine çıkarılmasının belirlendiğini vurguladı.
Yılmaz, yapılan düzenlemeler ve destekleri şöyle sıraladı: doğum sonrası tek seferlik desteğin 5 bin lira'ya yükseltilmesi; 2’nci çocuk için 5 yaşına kadar aylık 1.500 lira, 3’üncü ve sonraki çocuklar için 5 yaşına kadar aylık 5.000 lira düzenli doğum yardımı; 2025 itibarıyla yaygınlaştırılan Aile ve Gençlik Fonu aracılığıyla faizsiz kredi ve esnek geri ödeme modelleriyle gençlere destek sağlanması.
Fon kapsamında 2025 Eylül sonu itibarıyla 42 binden fazla yeni evlenecek çifte 150 bin lira faizsiz kredi sağlandığını söyleyen Yılmaz, destek tutarının Ocak 2026'dan itibaren şu şekilde artırılacağını belirtti: "Eşlerin her ikisinin 18-25 yaş arasında olması durumunda 250 bin lira, en az birinin 26-29 yaş aralığında olması durumunda ise 200 bin lira."
Sağlık, sosyal ve eğitim alanında düzenlemeler
Yılmaz, doğurganlık hızındaki azalışın sebeplerinden birinin sezaryen doğumların yüksekliği olduğunu belirterek 2024 Sağlık İstatistikleri Yıllığı verilerini paylaştı: "Ülkemizde sezaryen oranları %61,2 seviyesine ulaşmıştır. OECD ve AB ülkelerinde ortalama oran %28 düzeyindedir. Özel hastanelerde sezaryen oranı %80’i, kamu hastanelerinde ise %50’nin üzerindedir." Yılmaz, normal doğumun teşvik edilmesi ve tıbbi gereklilik dışındaki sezaryen uygulamalarının azaltılmasının öncelikli çalışma alanları arasında olduğunu söyledi.
Ayrıca kamu kurumlarına gönderilen yazıyla kreş ve gündüz bakımevlerinin yaygınlaştırılması, sosyal konut projelerinde çok çocuklu ailelere öncelik, aile içi danışmanlık, ebeveyn eğitimleri ve çocukların dijital güvenliğine yönelik uygulamaların genişletilmesi gibi adımların alındığı aktarıldı. 'Yüzyılın Konut Projesi' kapsamında gençlere %20, 3 çocuk ve üzeri ailelere %10 kota ayrıldığı bildirildi.
Uzun vadeli vizyon: 2026-2035 'Aile ve Nüfus On Yılı'
Yılmaz, 2026-2035 döneminin 'Aile ve Nüfus On Yılı' olarak belirlenmesinin uzun vadeli, bütüncül ve kararlı bir yaklaşımın ifadesi olduğunu belirtti ve cinsiyetsizleştirme akımı gibi genç nesilleri ve aile yapısını tehdit eden akımlara karşı güçlü duruş sergileyeceklerini vurguladı.
Bakan Göktaş'ın değerlendirmesi
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş sempozyumun, ulusal ve uluslararası uzman katkılarıyla politikalara dönüşecek önemli bir adım olduğunu ifade etti. Göktaş, "Doğurganlık hızı 71 ilimizde nüfusun yenilenme seviyesi olan 2,1’in altına düştü. Ortalama hane büyüklüğümüz gerilerken tek kişilik hanelerin payı %20’ye çıktı" dedi.
Göktaş ayrıca 2024-2028 dönemini kapsayan Ailenin Korunması ve Güçlendirilmesi Vizyon Belgesi ve Eylem Planı ile 81 ilde yürütülen farkındalık kampanyaları, 15 bini aşkın faaliyet ve 1.926 kurumla iş birliği gibi uygulamaları anlattı. Kamu çalışanlarına çocukları ilköğretim çağına gelene kadar yarım zamanlı çalışma hakkı sağlandığını ve kreş ile çocuk bakımevlerinin yaygınlaştırılması yönündeki çalışmaların hızlandırıldığını bildirdi.
Göktaş, Türkiye'nin aile diplomasisini uluslararası gündeme taşıyarak bu alanda öncülük ettiğini ve aileyi güçlendirmenin ekonomik ve sosyal kazanım olarak geri döneceğine inandıklarını belirterek, "Aileyi ve dinamik nüfusu korumak, bir beka meselesidir" dedi.
Program, kapanış konuşmalarının ardından toplu fotoğraf çekimi ile sonlandı.
CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI CEVDET YILMAZ, "ÜLKELERİN SON 7 YILDAKİ DOĞURGANLIK HIZI DEĞİŞİMLERİ İNCELENDİĞİNDE; ÇİN, GÜNEY KORE, ARJANTİN VE KUVEYT’TEN SONRA ÜLKEMİZ DOĞURGANLIK HIZI EN FAZLA AZALAN 5’İNCİ ÜLKE KONUMUNDADIR" DEDİ.
