Avrupa Birliği (AB) Temel Haklar Kurumu (FRA), AB'nin sığınma talebi reddedilen kişiler için üçüncü ülkelerde kurmayı planladığı "geri gönderme merkezleri"nin temel haklara riayet edilmesi için önemli düzenlemeler yapılması gerektiği konusunda endişelerini dile getirdi.
FRA, bu plan hakkında yazılı bir açıklama yaparak, "Planlanan geri dönüş merkezleri temel haklardan muaf bölgeler olamaz" ifadesini kullandı. Merkezlerin kurulmadan önce AB yasalarına uygun güvenlik önlemlerinin alınması gerektiğine dikkat çekildi.
Açıklamada, "Bu merkezler, üçüncü ülkelerde bulunsalar dahi AB yasalarında belirtilen temel hak güvencelerine uymak zorundadır. Üye ülkeler ve/veya Frontex, merkezlerde ve herhangi bir transfer sırasında hak ihlallerinden sorumlu olacaktır" denildi.
Geri dönüş merkezlerinin oluşturulmasının yalnızca açık ve sağlam güvencelerle mümkün olduğunu belirten FRA, gerekli koşulları da sıraladı:
- Her geri dönen kişinin sığınma başvurusunun reddi, bireysel değerlendirmeye dayalı açık ve yasal bir karara dayanmalıdır.
- Geri dönüşler, keyfi gözaltı veya transfer, ciddi zarara yol açacak, insanlık dışı veya aşağılayıcı muameleleri yasaklayan AB kurallarına uyumlu olmalıdır.
- Yaşlılar, engelliler ve çocuklar gibi savunmasız kişiler bu merkezlere gönderilmemelidir.
- AB ve/veya üye ülke, bir merkeze ev sahipliği yapan üçüncü ülkeyle yasal olarak bağlayıcı bir anlaşma sağlamalıdır.
- Anlaşma, AB yasaları kapsamında haklara saygı göstermelidir; merkeze ve merkezden menşe ülkeye transfer düzenlemelerini açıklığa kavuşturmalıdır.
- Olası temel hak risklerinin değerlendirilmesi yapılmalı ve hafifletme önlemleri alınmalıdır.
- Merkezin maliyetlerini karşılamak için AB fonları kullanılırsa, temel hak güvenceleri geçerli olacaktır.
- Temel hak ihlallerinin risklerini azaltmak için, anlaşma etkili ve bağımsız insan hakları izleme mekanizmaları sağlamalıdır.
FRA Direktörü Sirpa Rautio, "AB ve üye ülkeler göçü yönetmek için çözümler bulmaya çalışırken, insanların hayatlarını ve haklarını koruma yükümlülüklerini unutmamalıdırlar. Planlanan geri dönüş merkezleri haklardan muaf bölgeler haline gelemez. Bunlar yalnızca sağlam ve etkili temel hak güvenceleri içerdikleri takdirde AB yasalarına uyacaktır" değerlendirmesini yaptı.
