Alexandria Troas'ta Odeon ve Çarşı Gün Yüzüne Çıkacak
ÇİĞDEM ALYANAK - Çanakkale'nin Ezine ilçesinde yer alan ve dönemin en büyük Anadolu kentlerinden biri olan Alexandria Troas Antik Kenti'nde yürütülen kazılarda, bu yıl 2-3 bin kişi kapasiteli olduğu öngörülen odeon ile çarşı yapısının gün yüzüne çıkarılması hedefleniyor.
Kazı çalışmaları ve hedefler
Kentin Roma kolonisi olduktan sonra büyük bir liman kentine dönüştüğü, 1 ila 4. yüzyıl arasında nüfusunun 100 binlere çıktığı ve 13'üncü yüzyılda terk edildiği belirtilen alanda kazılar devam ediyor. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Kazı Başkanı Prof. Dr. Erhan Öztepe, antik kentte 2011'den beri forum alanında çalıştıklarını ve son beş yıldır daha önce az araştırılmış iki bölgeye yoğunlaştıklarını söyledi.
Odeon kazıları
Öztepe, çalışma yürüttükleri alanlardan birinin odeon yapısı olduğunu belirterek, bölgede Troya ve Parion'da benzer odeon örnekleri bulunduğunu, ancak buradaki yapının da önemli bir örnek olacağını ifade etti. Odeonun önünde 2006'da bulunan yazıtın, İmparator Hadrian döneminde Dionysos sanatçılarını muhatap alan mektuplardan oluştuğunu aktardı. Öztepe, bu yazıtın tiyatro etkinlikleri ve takvimleriyle ilgili üç mektuptan oluştuğunu, bu nedenle kentte tiyatroyla ilişkili bir topluluğun varlığının anlaşıldığını vurguladı.
Kazılarda oda yönünde ilerlediklerini söyleyen Öztepe, 'Son 5 yıldır odeonda çalışıyoruz. Bu yıl hedefimiz, sezonun sonuna kadar oturma sıralarının olduğu bölüme ulaşabilmek. Şu an üst katmanı kazıyoruz, üst oturma sıralarının bulunduğu bölümü açığa çıkarmaya başladık' dedi. Korunmuş dış duvarlara bakıldığında yapının 2-3 bin kişi kapasiteli bir odeon olacağı öngörülüyor.
Odeonun kuzey duvarı dışında, poligonal yani 12 köşeli bir yapının forum alanına geçiş sağlayan koridor kenarında, Midilli Adası kökenli ve başarı kazanmış bir müzisyene adanmış bir anıt bulunduğu, üzerindeki heykelin günümüze ulaşmadığı ancak bunun odeonda düzenlenen önemli etkinliklere işaret ettiği ifade edildi.
Çarşı, kriptoportikus ve agora çalışmaları
Öztepe, diğer odak noktasının çarşı yapısı olduğunu, bu yapının stoa galerileri içine yerleştirilmiş kriptoportikus ve onun önündeki aşağı agora ile agoranın decumanus çevresiyle bağlantıları üzerinde çalıştıklarını anlattı. Kriptoportikus üzerinde yoğun tonoz yığınları bulunduğunu, eğer güçlü bir vinç desteği sağlanabilirse bu engellerin kaldırılarak batıya doğru ilerleyeceklerini söyledi.
Geçen yıl kesitte kapılar bulduklarını ve bu kapıların arkada bir mekan sırasının daha olduğunu gösterdiğini belirten Öztepe, 'Yaklaşık 6 haftadır arkadaki mekanları henüz yarı seviyesine kadar açabildik. Yüksekliğinin 7 metre olduğunu tahmin ediyoruz. Şu ana kadar 3,5 metrelik dolgu temizledik. Statik problemlerimiz olmazsa bir dükkanda zemine kadar inmiş olacağımızı tahmin ediyorum' dedi.
Kentin önemi ve araştırılacak bilinmeyenler
Prof. Dr. Öztepe, kentte büyük bir nüfusun yaşadığını, Karadeniz'den Akdeniz'e uzanan ticaret rotası üzerinde yer aldığını ve meşhur granit sütunların ihraç edildiği bir limana sahip olduğunu hatırlatarak, bu unsurların kenti önemli bir ekonomik sahil kenti haline getirdiğini söyledi. Öztepe, Roma İmparatorluğu'nun kente özel ayrıcalıklar tanıdığını, emekli askerlerin yerleştirildiğini ve kentin Roma tarafından desteklendiğini ifade etti.
Sivil konut alanlarına henüz girilemediğini vurgulayan Öztepe, bu bölgelerin çoğunun özel mülkiyet kapsamında olduğunu ve mevzuat nedeniyle kazı yapılamadığını belirtti. Forum alanının anlaşılmasına öncelik verdikleri için sivil mimari alanlara yönelmediklerini, bu alanlar kazılabilirse 'Bir Yunan evi zaman içinde Roma villasına dönüşmüş müdür', 'Romalılar yeni imar alanları açmış mıdır' gibi soruların yanıtlanacağını ekledi.
Sonuç
Alexandria Troas kazılarında bu sezonki hedefler, sıradışı bir odeonun oturma bölümlerine ulaşmak ve çarşı ile kriptoportikusun büyük bölümlerini açığa çıkarmak olarak öne çıkıyor. Sağlanacak teknik destek ve mevzuat izinleri, kentin mimari ve sosyal tarihiyle ilgili kritik soruların yanıtlanmasını sağlayacak.
Çanakkale'nin Ezine ilçesine bağlı Dalyan köyü yakınında bulunan ve kapsadığı şehir alanıyla dönemin en büyük Anadolu kentlerinden biri olan Alexandria Troas Antik Kenti'nde yürütülen arkeolojik kazılarda bu yıl, 2-3 bin kişi kapasiteli olduğu öngörülen odeon (müzik gibi etkinlikler için yapılmış özel yapı) ile çarşı yapısının gün yüzüne çıkarılması hedefleniyor.
