Arslantepe'de İlk Şehir Devletinin Şifreleri Çözülüyor
Arslantepe Höyüğü, Malatya'nın Battalgazi ilçesinde Fırat Nehri'nin batı kıyısında yer alan ve UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde bulunan yaklaşık 7 bin yıllık bir yerleşimdir. Burada yürütülen kazılar, Anadolu'da kurulan ilk şehir devletinin izlerini ve o dönemin devlet mekanizmalarını aydınlatıyor.
Tarihçe ve kazı süreci
İlk kazı çalışması 1932'de, Louis Delaporte başkanlığındaki Fransız ekiple başladı. Yaklaşık 29 yıl süren Fransız kazılarını, 1961'de Roma La Sapienza Üniversitesi akademisyenleri devraldı. Bugüne dek süren çalışmalar, Arslantepe'nin Geç Kalkolitik dönemden Demir Çağı'na kadar birçok medeniyete ev sahipliği yaptığını ortaya koydu.
Yeni buluntular ve devlete dair veriler
Kerpiç saray bölgesinde yürütülen kazılarda önemli buluntular elde edildi. 2021'de tespit edilen 5 bin 625 yıllık tapınakta 250 mühür baskısı bulundu. Sarayın diğer bölümlerinde ortaya çıkan 2 mızrak ve 3'ünün kabzası gümüş bezemeli 9 kılıç, askeri düzen ve silah kullanımının erken örnekleri olarak devletleşme sürecine ışık tutuyor.
Arslantepe; aslan heykelleri, devrilmiş bir kral heykeli, yağmur drenaj hattı gibi altyapı özelliklerine sahip kerpiç sarayı ve 3 bini aşkın mühür ile “ilk şehir devleti”nin yapısal izlerini sergiliyor.
"Her yıl çok önemli şeyler çıkıyor"
Arslantepe Höyüğü Kazı Heyeti Başkanı Prof. Dr. Francesca Balossi Restelli, öğrenciyken başladığı kazılara yaklaşık 30 yıldır devam ettiğini belirtiyor. Restelli, "Her yıl küçük buluntular bize eski hayatı anlatıyor. Biz her şeyi kat kat yan yana koyuyoruz ve tarihi anlıyoruz. Her yıl Arslantepe Höyüğü'nde çok önemli şeyler çıkıyor. Buluntular bize Anadolu'nun tarih öncesi dönemini anlatıyor." dedi.
"Burada dünyanın en eski sarayını görebilirsiniz"
Restelli, Arslantepe'de bulunan eserlerin büyük bir kısmının müzelerde sergilendiğini ifade ederek, "Arslantepe Höyüğü bize ilk devlet sistemi nasıl doğdu anlatıyor. Burada kazarken devletin daha önceki tabakalarına da bakıyoruz. Burada hiyerarşi nasıl doğdu, sosyal sistemleri nasıl değişti, Neolitik dönemden Kalkolitik döneme hiyerarşi nasıl başladı bunlara bakıyoruz. Şu ana kadar en önemli şey devlet sistemi. Arslantepe Höyüğü'nde dünyanın en eski sarayını görebilirsiniz. Bu saray içerisinde bütün buluntular devlet sistemi, bürokrasi, krallık ve gücü anlatıyor." dedi.
Arşivler, mühürler ve saray yaşamı
Kerpiç sarayın 400 metrekarelik bir alandan oluştuğu belirtildi. Saray duvarları orijinalde 10 metre iken bugün 2,5 metre kalmış durumda. Restelli, alanda binlerce buluntu bulunduğunu ve birçok parçanın sergilendiğini vurguladı:
"Her odada ne yapıldı, ne kullanıldı hepsini biliyoruz. Sarayda makbuz kullanılmış. Memur ve işçilere vazolarla yemekler verilmiş, bunlar bir çamur ile kapatılmış ve her işçi için bir mühür basılmış. Tam bir makbuz haline gelmiş. Bu makbuzları sayıp hesaplama yapmışlar. Yıl bitince hesaplayıp ve işçiye kaç defa yemek verilmiş hepsini biliyorlar. Bu makbuzları bir arşiv içerisinde bulduk ve 3 binden fazla var. Bunlara bakınca da 250 farklı mühür bulduk. Anlaşılan sarayda 250'den fazla memur ve işçi var."
Arslantepe'deki kazılar, Anadolu'nun tarih öncesi toplumsal yapısını, bürokrasisini ve devletleşme sürecini somut verilerle aydınlatmayı sürdürüyor.
UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan ve Anadolu'da kurulan ilk şehir devleti olan Malatya'daki Arslantepe Höyüğü'nde o dönemdeki devlet sisteminin şifreleri çözülüyor. Anadolu topraklarının zengin tarihi kültürünü yansıtan Arslantepe Höyüğü'nde "devlet sistemi"nin nasıl doğduğunu araştırmak için her yıl kazılar yapılıyor.
