Evliya Çelebi’nin Gizli Kimliği: Uyvar’da 'Uyvar Defterdarı Şeyhi Mehmed' Keşfi
Dr. Salih Aytemur'un Osmanlı arşivlerinden çıkan yeni belgeleri Evliya Çelebi araştırmalarına boyut kazandırdı
Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Domaniç Hayme Ana Meslek Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Dr. Salih Aytemur, 2002 yılından bu yana yürüttüğü 'Geçmişten Günümüze Seyitömer ve Seyitömer Hazretleri' başlıklı araştırmaları kapsamında, dünyaca ünlü seyyah Evliya Çelebi hakkında daha önce tespit edilmemiş önemli belgelere ulaştı.
Dr. Aytemur, Osmanlı arşiv vesikalarına dayanan bu bulguları III. Uluslararası Eskişehir Kongresinde sundu. Kongre, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesinde gerçekleşti; Aytemur, elde edilen belgelerin Evliya Çelebi çalışmalarına yeni bir bakış açısı getireceğini belirtti.
Aytemur, bulgularını anlatırken şu değerlendirmeyi yaptı: 'Ulaştığım tarihi vesikalar ilk kez gün yüzüne çıkan bilgilerdir. Evliya Çelebi, seyahatlerini sadece gezmek ve yazmak için değil, üstlendiği devlet görevleri kapsamında gerçekleştirmiştir. Hesap uzmanı olmasının yanı sıra savaşçı ve cengâver bir kişiliğe sahiptir.'
Araştırma sonuçlarına göre, Evliya Çelebi’nin asıl adı Mehmed olup, eserlerinde kullandığı 'Evliya Çelebi' ismi müstear olarak değerlendiriliyor. Dr. Aytemur, Uyvar dönemine ait Osmanlı arşiv belgelerinde ismin 'Uyvar Defterdarı Şeyhi Mehmed' şeklinde geçtiğini tespit ettiğini açıkladı.
Ayrıca belgeler, Evliya Çelebi'nin Uyvar'dan sonra İstanbul'a dönüşünde Hazine-i Birun Defterdarı olarak, yani devlet hazinesinden sorumlu üst düzey bir bürokrat olarak görev yaptığını ortaya koyuyor.
Aytemur, belgelerde Evliya Çelebi ile Şeyhi Mehmed’in dönem ve bazı kişisel özelliklerinin örtüştüğünü belirterek, Uyvar’daki savaş sırasında gösterdiği yararlılıklar nedeniyle Serdar Ali Paşa tarafından kendisine ve maiyetindekilere Kütahya’da bazı zeametler verildiğini kaydetti.
Dr. Aytemur, bu keşfin Evliya Çelebi’nin kimliği ve devlet hizmetine ilişkin yeni tartışmalar başlatacağını ve tarih araştırmalarına yeni bir alan kazandıracağını söyledi. Çalışmanın ayrıntılarının makale olarak yayımlanacağı bildirildi.
KÜTAHYA DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ DOMANİÇ HAYME ANA MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRETİM GÖREVLİSİ DR. SALİH AYTEMUR, 2002 YILINDAN BU YANA SÜRDÜRDÜĞÜ "GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SEYİTÖMER VE SEYİTÖMER HAZRETLERİ" BAŞLIKLI TARİHİ ARAŞTIRMALARI KAPSAMINDA, DÜNYACA ÜNLÜ SEYYAH EVLİYA ÇELEBİ'NİN UYVAR'DAKİ KİMLİĞİ VE DEVLET GÖREVİNE İLİŞKİN DAHA ÖNCE TESPİT EDİLMEMİŞ ÖNEMLİ BİLGİLERE ULAŞTI.
