Urla Liman Tepe'de 7 Bin Yıllık Liman: Su Altında 5.300 Yıllık Kalıntılar
İzmir'in Urla ilçesindeki Liman Tepe arkeolojik çalışmaları, hem kara hem de sualtı kazılarıyla Anadolu'nun en eski liman kentlerinden birinin tarihine ışık tutuyor. Dalgıç arkeologlar, denizin altındaki katmanlarda yeni buluntulara ulaşıyor.
Kazı ekibi ve proje kapsamı
Çalışmalar, Ankara Üniversitesi Mustafa V. Koç Deniz Arkeolojisi Araştırma Merkezi (ANKÜSAM) Direktörü Prof. Dr. Vasıf Şahoğlu başkanlığında yürütülüyor. Farklı ülkelerden uzmanların katıldığı kazılar, Kültür ve Turizm Bakanlığının "Geleceğe Miras" projesi kapsamında devam ediyor. Kara kazıları 1992'den, sualtı kazıları ise 2000'den bu yana kesintisiz sürdürülüyor.
Su altı bulguları ve stratigrafi
Site, yaklaşık 7 bin yıllık geçmişiyle Ege'ye açılan önemli liman yerleşimlerinden biri. Sualtında yürütülen çalışmalarda, araştırmacılar Klazomenai Antik Kenti'nin M.Ö. 6. yüzyıl mendireği ve liman alanına yoğunlaştı. Daha önce yaklaşık 2 bin 600 yıl öncesine tarihlenen tabakaların altında sondaj yapıldığında, yaklaşık 5 bin 300 yıl öncesine ait kalıntılarla karşılaşıldı. Bu buluntu, kıyı çizgisindeki değişimlerle ilişkili olayların ve yerleşim sürekliliğinin anlaşılmasını sağlıyor.
Prof. Dr. Vasıf Şahoğlu, Liman Tepe'nin önemli bir kısmının denizaltında kaldığını ve hem kara hem denizaltı peyzajının bütüncül incelenmesinin bölgenin tarihini aydınlattığını belirtiyor.
Kara kazılarında uzun evler ve üretim alanları
Kara kazılarında, surlarla çevrili yerleşimlerde uzun ev blokları dikkat çekiyor. Yan yana ortak duvar kullanılan altı evden oluşan blokların, sokaklarla ayrıldığı, evlerin içlerinde ocakların bulunduğu ve kapıların sokaklara açıldığı tespit edildi. Bu yapılar hem barınma hem de üretim amaçlı kullanılmış; maden, seramik ve tekstil üretimine dair izler gözlemleniyor.
Günlük çalışma düzeni ve dalgıç arkeolog yaklaşımı
Kazılarda görev alan Doç. Dr. İrfan Tuğcu (Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi) sualtı çalışmalarında "dalgıcı arkeolog yapmaktansa arkeoloğu dalgıç yapmak" prensibini benimsediklerini vurguluyor. Şu anda sualtında 32 metrekarelik bir alan kazılıyor; ekip yaklaşık 7 metre derinlikte, deniz tabanından 5 metre aşağıya inmiş durumda. Çalışmalarda günde 8 dalış gerçekleştiriliyor ve her dalışta 2 ya da 3 dalıcı görev alıyor. Günlük brifingler ve ara toplantılarla çalışma takvimi ve iş dağılımı titizlikle yönetiliyor.
Hem karada hem denizde yürüyen bu disiplinlerarası kazılar, Liman Tepe'nin denizcilik tarihindeki yerini yeniden değerlendirmeye ve Anadolu kıyı şeridinin binlerce yıllık dönüşümünü anlamaya katkı sağlıyor.
İzmir'in Urla ilçesinde yer alan ve Türkiye'de kara ile su altı kazılarının birlikte yürütüldüğü ilk arkeolojik merkezlerden biri olma özelliğini taşıyan Liman Tepe'de çalışmalarını sürdüren Ankara Üniversitesi Deniz Arkeolojisi Araştırma Merkezi (ANKÜSAM) dalgıç arkeologları, su altında 5 bin 300 yıl öncesine ait kalıntılara ulaştı.
