ABD Hükümet Kapanması 23. Gün: Bütçe Anlaşmazlığı Sürüyor
DİLARA ZENGİN - ABD'de Cumhuriyetçiler ve Demokratların bütçe üzerindeki anlaşmazlığı sürerken, finansman yetersizliği nedeniyle federal hükümetin faaliyetlerine yeniden ne zaman başlayabileceği belirsizliğini koruyor.
Mevcut durum
Ülkede yeni mali yıl başlamadan önce Kongre'nin geçici bütçe tasarısını onaylayamaması nedeniyle federal hükümetin kapanmasının 23'üncü gününe girilirken, ABD tarihinin en uzun süren ikinci kapanması yaşanıyor.
Cumhuriyetçiler ve Demokratlar bütçe üzerinde halen uzlaşmaya varamazken, Senato'da dün 12'nci kez yapılan oylamada da geçici bütçe tasarısının geçmesi için gereken 60 oy sayısına ulaşılamadı.
Oylama, Demokrat Senatör Jeff Merkley'in 21 Ekim'de başladığı, 22 Ekim'e kadar kesintisiz devam eden konuşması nedeniyle gecikmeli yapıldı. Merkley, hükümetin kapanmasını ve Trump'ın politikalarını protesto için kürsüyü işgal ederek 22 saati aşkın süre konuştu.
Tarafların pozisyonu
Demokratlar, sağlık sigortası sübvansiyonlarının süresinin uzatılmasını talep ederken Cumhuriyetçiler, mevcut harcama düzeylerinde değişiklik içermeyen "temiz" bir geçici bütçe tasarısında ısrarcı olmaya devam ediyor.
ABD Başkanı Donald Trump, kapanma sürecini federal hükümeti küçültme hedefi ve "Demokrat programları" olarak nitelendirdiği alanları hedef almak için kullanırken, hükümetin kapanmasından sorumlu tuttuğu Demokratlarla bütçe konusunda masaya oturmaya yanaşmıyor. Senato'daki Demokratlar, Trump ile Asya seyahati öncesi görüşmek istese de Başkan, Demokratlarla yalnızca geçici bütçe tasarısını onaylayarak hükümetin açılmasını sağlamaları durumunda görüşeceğini belirtti.
Kapanmanın etkileri
Federal hükümetin kapanmasıyla birçok kamu çalışanı ücretsiz izne çıkarılırken, ABD ordusu, istihbarat kurumları, kamu hastaneleri, havaalanları ve hapishanelerde görevli personel çalışmaya devam ediyor. "Temel personel" kategorisinde yer alan bu çalışanlar, kapanma dönemlerindeki maaşlarını genellikle Kongre yeni bir bütçe geçirene kadar alamıyor.
Federal hükümetin kapanması, ülke genelinde birçok kamu hizmetinde aksamalara yol açıyor. Gıda yardım programları etkileniyor; özellikle düşük gelirli aileler ve çocuklar için önemli programlarda finansman kısıtlamaları nedeniyle sınırlı hizmet sunuluyor.
Ulusal parklar ve bazı müzeler de kısıtlı hizmet verirken, park yolları ve yürüyüş alanları genel olarak açık kalsa da güvenlik ve bakım hizmetlerinde aksaklıklar yaşanıyor.
Kapanmanın etkisi hava trafiğinde de kendini gösteriyor. Hava trafik kontrolörleri gibi kritik personel ücret almadan görevine devam etse de diğer destek hizmetlerindeki eksiklikler uçuş gecikmelerine yol açıyor.
Ekonomik yansımalar
Ekonomistler, kapanmanın süresinin uzaması halinde ABD ekonomisine etkisinin derinleşebileceği uyarısında bulunuyor. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, hükümetin kapanmasının ekonomiye günde 15 milyar dolara kadar maliyet oluşturabileceğine işaret etti.
ABD Kongresi Bütçe Ofisi (CBO), 2018-2019 dönemindeki kapanmanın Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'yı (GSYH) toplam 11 milyar dolar azalttığını ve bunun 3 milyar dolarının kalıcı kayıp olduğunu tahmin ediyor. CBO, uzun süreli kapanmaların işletmelerin federal izin ve sertifikalara erişememesi veya federal kredilerden yararlanamaması nedeniyle özel sektör yatırımlarını ve istihdam kararlarını da olumsuz etkilediğini belirtiyor.
Ayrıca kapanma sürecinde ekonomik veri takvimi de aksıyor. İş gücü piyasası ve enflasyona ilişkin göstergelerin açıklanmaması, piyasalardaki belirsizliği artırıyor. Bu durum, para politikası kararlarını veriler doğrultusunda alan ABD Merkez Bankası'nı (Fed) "karanlıkta" bırakıyor ve yanlış politika kararı alma riskini yükseltiyor.
Gelecek belirsiz
Federal hükümete finansman sağlayacak bir bütçenin Kongre'den ne zaman geçeceği ve kapanmanın ne zaman sona ereceği hala belirsizliğini koruyor. Cumhuriyetçiler ve Demokratlar arasındaki görüş ayrılıkları ve her iki tarafın da duruşlarından taviz vermemesi süreci zorlaştırıyor.
ABD'de iş gücü piyasası, enflasyon ve temel hizmetlerin sürdürülebilirliği açısından kapanmanın olası etkileri yakından takip ediliyor.
Geçmiş kapanmalar
Federal hükümet 1 Ekim'de kapanmıştı. 2025 mali yılı 30 Eylül Salı gece yarısı itibarıyla sona ererken, yeni mali yıl başlamadan önce Kongre geçici bütçe tasarısını onaylayamadı ve hükümet kapanmış oldu.
Sorumlu Federal Bütçe Komitesi ve Kongre Araştırma Servisi verilerine göre, 1981'den bu yana kısa süreli 10 kapanma yaşanırken, federal hükümetin operasyonlarını ciddi şekilde etkileyen uzun süreli 4 kapanma oldu. 1995-1996 döneminde iki kapanma, 2013'te 16 günlük bir kapanma ve 2018-2019 döneminde ise en uzun süreli kapanma yaşandı. 35 gün süren kapanma 22 Aralık 2018'de başlayıp 24 Ocak 2019'da sona erdi.
ABD'de Cumhuriyetçiler ve Demokratların bütçe üzerindeki anlaşmazlığı sürerken, finansman yetersizliği nedeniyle harcama yetkisini kaybeden federal hükümetin faaliyetlerine yeniden ne zaman başlayabileceği belirsizliğini koruyor. Ülkede yeni mali yıl başlamadan önce Kongre'nin geçici bütçe tasarısını onaylayamaması nedeniyle federal hükümetin kapanmasının 23'üncü gününe girilirken, ABD tarihinin en uzun süren ikinci kapanması yaşanıyor.
