Çin, DTÖ'deki ayrıcalıklardan vazgeçme kararını açıkladı
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala, Çin'in DTÖ'de "gelişmekte olan ülke" ayrıcalıklarını bırakma kararını memnuniyetle karşıladıklarını duyurdu. Pekin daha önce DTÖ'de "özel ve farklılaşan muamele" (SDT-ÖLM) ayrıcalıklarını kullanmayacağını ilan etmişti.
"Bu, DTÖ için çok önemli bir an" diyen Okonjo-Iweala, Çin'in kararının Örgütün reformuna güçlü bir destek sinyali verdiğini ve tüm üyeler için daha eşit şartlar oluşturulmasına yardımcı olacağını belirtti. Okonjo-Iweala, "Bu adım, tartışmaları şüphesiz canlandıracak ve 21. yüzyıl için daha çevik ve etkili bir organizasyon oluşturma yolunda ilerlememize yardımcı olacak." değerlendirmesinde bulundu.
Çin'in kararı
Çin Başbakanı Li Çiang, 80. Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu görüşmeleri marjında düzenlenen "Küresel Kalkınma Girişimi" toplantısında, "Çin, sorumlu bir büyük gelişmekte olan ülke olarak, halihazırdaki ve gelecekteki DTÖ müzakerelerinde özel ve farklılaşan muamele ayrıcalıklarını kullanmayacak." ifadesini kullandı. Li, ayrıca DTÖ'nün en az gelişmiş ülkelerin küresel ticaret sistemine entegrasyonuna destek için başlatılan "Çin Programı"na mali kaynak sağlamayı sürdüreceklerini de belirtti.
DTÖ kuralları ve tartışmalar
DTÖ anlaşmalarının gelişmekte olan ülkelere tanıdığı "özel ve farklılaşan muamele" hakkı, bu ülkelere sözleşmeleri ve yükümlülükleri daha uzun sürede uygulama, ticari çıkarlarını koruma, fırsatlar yaratma ve örgütün çalışmaları için gerekli altyapıyı oluşturma gibi ayrıcalıkları içeriyor. ÖLM kuralları gelişmekte olan ülkelere sanayilerini korumak için daha yüksek gümrük tarifeleri veya sübvansiyonlar kullanma konusunda esneklik tanıyor.
Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin, kendisini gelişmekte olan ülke olarak tanımlayarak bu ayrıcalıklardan faydalanıyordu. ABD ise ÖLM uygulamasının büyük ekonomilere haksız avantaj sağladığını savunarak, Çin ve diğer büyük ekonomiler bu hakları kullandığı sürece DTÖ'de kapsamlı bir reformun mümkün olmayacağını ileri sürmüştü.
Daha önce Çin'in statüsünden tamamen vazgeçip geçmeyeceği yoksa yalnızca ayrıcalıklardan mı feragat edeceği belirsizdi. Çin Ticaret Bakanlığına göre statü resmi olarak geçerliliğini koruyacak, ancak DTÖ kurallarının uygulanması için tanınan uzun uygulama süreleri gibi ilgili avantajlar artık kullanılmayacak. Bakanlık, bu feragatten herhangi bir zamanda vazgeçilebileceğini de belirtti.
Karar, Çin'in geleneksel olarak kendisini temsilcisi olarak gördüğü Küresel Güney'e de bir sinyal olarak değerlendirildi. Ayrıca bu açıklama, dünyanın en büyük iki ekonomisi arasında aylar süren ticaret gerilimlerinin ardından gelmesiyle dikkat çekti.
DTÖ'de reform çağrıları
Değişen küresel ekonomik ve ticari şartlara uygun olarak kendini yenileyemeyen DTÖ'nün zorluklarla karşılaştığı ve ticaret savaşlarının örgütün temellerini sarstığı iddia ediliyor; bu nedenle reform çağrıları artıyor. Okonjo-Iweala, ABD Başkanı Donald Trump'ın gümrük vergileriyle zor durumda kalan Örgütü canlandırmak için kapsamlı reformları değerlendirdiğini belirtti.
