Çöpler Altın Madeni 21 Aydır Kapalı, İliç’te Hayat Durdu
Erzincan’ın İliç ilçesindeki Çöpler Altın Madeni 21 aydır kapalı olması nedeniyle ilçe ve bölge ekonomisinde derin etkiler oluşturdu. İşsizlik artarken, göç alan ilçe göç verir hale geldi; esnaf ve firmalar iş yapamamaktan, gençler iş bulamamaktan şikayetçi.
Ekonomiye ve üretime ağır darbe
Madencilik, kırsal kalkınmada kritik öneme sahip. Çöpler Altın Madeni hem doğrudan hem dolaylı olarak binlerce kişiye gelir sağlarken, Şubat 2024’ten bu yana faaliyetin durması ilçede adeta hayatı durdurdu. Madenin 21 aydır kapalı olması, esnafın siftah yapmadığı günlere, firmaların zor duruma düşmesine ve gençlerin ilçeyi terk etmesine yol açtı.
Sadece bölgesel etkisi değil, ülke üretimi açısından da kayıplar yaşandı. 2020’de 42 tonla rekor kıran Türkiye altın üretimi, Çöpler’in faaliyet dışı kalmasıyla geçen yıl 32 tona geriledi. Yıllık 200 bin ons üretim yapan madenin 20 ay kapalı kalması nedeniyle ülke ekonomisinin kaybı, 10 tonluk altın üretimine denk gelen yaklaşık 1,5 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Devlet gelirlerinde (vergi, SGK primi, devlet hakkı) de kayıplar olduğu belirtiliyor.
Şirketten üretime hazırız açıklaması
SSR Mining Kıdemli Başkan Yardımcısı Cengiz Demirci, yeniden faaliyete geçmek için gerekli çalışmaların tamamlandığını, üretime 6 aydır hazır olduklarını belirtti. Meclis Araştırma Komisyonu Taslak Raporu’nda belirtilen tüm kontrollerin yapıldığını ve üretim yönteminin tamamen değiştirildiğini aktaran Demirci şunları söyledi: "Bundan böyle sadece tank liçi diye tabir ettiğimiz yöntemle, sülfitli cevher üretim tesisinde üretimi gerçekleştireceğiz. Türkiye’de bir ilk olan sülfit tesisi, dünyada da sınırlı sayıda bulunuyor. Sülfit tesisinin yatırım maliyeti bugünkü rakamlarla 3 milyar doları buluyor. Anagold olarak Türkiye ekonomisi için Çöpler Altın Madeni’nde önemli bir üretim yaptığımızın farkındayız. Ülkemize güveniyoruz. Önümüzdeki dönemde de yine yatırımlarımıza devam edeceğiz."
Yeni yöntemin çevre ve iş güvenliği açısından avantajlarına dikkat çeken Demirci, kapalı sistemler ve otomasyon sayesinde risklerin azaldığını, çevresel zarar ihtimalinin minimize edildiğini ve altının geri kazanım oranının yükseldiğini vurguladı.
İliç’te ticari hayat ve sosyal yaşam etkileniyor
Madenin faaliyette olduğu dönemde nüfusu 2 binden 10 bine çıkan İliç’te, kapanmayla birlikte nüfusun yarı yarıya azaldığı belirtiliyor. Esnaf satışların neredeyse durma noktasına geldiğini, birçok kişinin ilçeyi terk ettiğini ifade ediyor.
Giyim mağazası sahibi Nurten Apaydın: "İnsanlar işten çıkınca bu durum doğal olarak bize de yansıdı. Hem esnaf olarak biz zorlanıyoruz hem de halk genel anlamda etkilenmiş durumda. Madenin bir an önce açılmasını istiyoruz, ilçemiz için de daha iyi olacağını düşünüyorum."
Manav işletmecisi Özlem Sayer Gürbüz: "Madenin kapanmasıyla birlikte köyde ticari hayatın durma noktasına geldi. Gelen-giden yok, sirkülasyon yok."
Kasap Ümit Budak: "İnsanların maddi gücü zayıfladı, çoğu kişi şu an dışarıda çalışamıyor. İlçenin durumu iyi değil, bir an önce madenin açılmasını istiyoruz."
Erzincan merkezdeki esnaf da etkilenmiş durumda. Lastik bayii sahibi Cemal Başgöze: "Bizim satışlarımızın yaklaşık yüzde 80’i İliç’e yapılıyordu. Kapanmanın ardından işlerimiz ciddi ölçüde azaldı."
Eski çalışanların beklentisi
Alt yüklenici şirket işçilerinden Recep Şeker: "Maden kapandı, birçok kişi işsiz kaldı, aç kaldı. Herkes bir umutla madenin yeniden açılmasını bekliyor."
Önceden Proses ADR bölümünde çalışan Yasin Gürbüz: "İşsiz kaldık ama orada çalışma koşulları gayet iyiydi. İSG kurallarına uygun, yan hakları güçlü bir işti. Maden açılırsa tekrar çalışmayı düşünüyorum."
Siyasi tepkiler ve kamu hizmetleri
İliç Belediye Başkanı Mehmet Elçi, madenin 21 aydır kapalı olmasının ekonomik ve sosyal sıkıntılar oluşturduğunu belirterek devlet desteği talep etti. AK Parti İlçe Başkanı Ahmet Yılmaz, MHP İlçe Başkanı Mahmut Taşyumruk ve CHP İlçe Başkanı Gökmen Yıldırım da benzer şekilde madenin açılmasını beklediklerini dile getirdi.
Erzincan İl Genel Meclisi Başkanı Cavit Şireci ise kapanmanın kamu hizmetlerini de etkilediğini, 12 binden fazla kişiyi ilgilendiren bir durumdan söz edildiğini ve özel idarenin aldığı payın azaldığını vurguladı: "524 köyümüze hizmet götürmekte zorlanıyoruz."
İstihdam, tedarik ve sosyal destekler
Faaliyetler durmadan önce maden 650 kişiye doğrudan, taşeronlarla birlikte toplam 3 bin 500 kişiye istihdam sağlıyordu. 117 ana ve alt taşeron firma, bin 116 tedarikçi düzenli alım yapıyordu. Faaliyetlerin durmasıyla 370 Anagold çalışanı ve 2 bin 200 taşeron olmak üzere toplam 2 bin 570 kişi işsiz kaldı. Dolaylı etkiyle birlikte yaklaşık 50 bin kişi bu süreçten etkilendiği tahmin ediliyor.
Sosyal Kalkınma Fonu aracılığıyla tarım, hayvancılık, eğitim ve kadın girişimciliği destekleri sağlanıyordu; ancak maden kapalı olduğu dönemde bu desteklerin askıya alındığı bildirildi. Elmacık mezrasında hayvancılıkla uğraşan Mustafa Aslan: "Bu destekle ahırımı yaptım, şu anda 400 küçükbaş hayvanım var. Bu fondan köyde hemen herkes faydalandı."
Altın madenciliğinin stratejik önemi
TÜİK verileri ve ekonomi göstergeleri altının cari açığa olan katkısını ortaya koyuyor. 2025’in ilk yarısında dış ticaret açığının 49,4 milyar dolar olduğu, bunun önemli bir bölümünün madencilik kaynaklı olduğu belirtiliyor. Türkiye’nin yıllık altın talebi 150–200 ton aralığında seyrediyor; mevcut üretim ise talebin çok altında. Türkiye’nin toplam 6.500 tonluk altın potansiyelinin yalnızca yüzde 20’si işletilmiş durumda ve yer altında bugünkü değerlerle yaklaşık 460 milyar dolarlık altın rezervi olduğu hesaplanıyor.
Çöpler Altın Madeni’nin yeniden faaliyete geçmesi, hem İliç hem bölge hem de ülke ekonomisi için kritik önemde görülüyor. Yerel halk, esnaf ve siyasetçiler madenin açılmasını beklerken, şirket yetkilileri üretime hazır olduklarını belirtiyor.
SSR MİNİNG KIDEMLİ BAŞKAN YARDIMCISI CENGİZ DEMİRCİ, YENİDEN FAALİYETE GEÇMEK İÇİN GEREKLİ TÜM ÇALIŞMALARIN TAMAMLANDIĞINI ÜRETİME HAZIR OLDUKLARINI SÖYLEDİ
