Karahan: Fiyat istikrarında kaydedilen mesafe önem taşıyor
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, 3. Enflasyon Raporu bilgilendirme toplantısında enflasyonda sağlanan ilerlemeyi ve para politikasındaki kararlılığı öne çıkardı. Toplantı, İstanbul Finans Merkezi'ndeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Yerleşkesinde düzenlendi.
Taziye ve geçmiş hizmetler
Karahan, Merkez Bankası tarihinde iz bırakmış dört ismin kaybı dolayısıyla üzüntüsünü dile getirdi: Rüşdü Saracoğlu, Hasan Ersel, Süreyya Serdengeçti ve Ercan Kumcu. Karahan, "Her biri farklı dönemlerde, farklı sorumluluklarla Bankamız çatısı altında çok kıymetli hizmetlerde bulunmuştur. Kendilerini bir kez daha rahmetle anıyorum. Sevenlerine ve Merkez Bankamız camiasına başsağlığı diliyorum." dedi.
Para politikası duruşu ve enflasyon
Karahan, sıkı para politikasının etkilerinin kademeli olarak alındığını ve yurt içi talebin yavaşlama eğilimini sürdürdüğünü vurguladı. Ayrıca, "Fiyat istikrarının sağlanması yolunda aldığımız mesafeyi önemsiyoruz. Bu amaç doğrultusunda, önümüzdeki dönemde de tüm para politikası araçlarını kararlılıkla kullanmaya devam edeceğiz." ifadelerini kullandı.
Karahan, 2024 yılı haziran ayından bu yana enflasyondaki düşüşün kesintisiz devam ettiğini ve ana eğilim göstergelerinin bunu desteklediğini belirtti. Tüketici enflasyonunun temmuz ayında yüzde 33,5e gerilediğini, Mayıs 2024 zirvesine göre 42 puanlık düşüş kaydedildiğini söyledi. Ağustos öncü verilerinin de bu eğilime işaret ettiğini aktardı.
Küresel belirsizlikler ve enerji fiyatları
Karahan, küresel ticaret politikalarındaki belirsizliğin ikili anlaşmalarla sınırlı hafifleme gösterse de yüksek düzeyini koruduğunu, sektörel yüksek tarifelerin yürürlükte kaldığını belirtti. Jeopolitik risklerin küresel ekonomik görünüm üzerindeki etkisine dikkat çekti ve jeopolitik gelişmelerin enerji emtia fiyatlarını yükselttiğini bildirdi.
Enerji dışındaki emtia fiyatlarında ise özellikle endüstriyel metallerde gümrük tarifelerinin etkisiyle artışlar gözlemlendi. Karahan, yüksek borçluluk nedeniyle tahvil getirileri risk algısının arttığını; buna karşın hisse senedi piyasalarının olumlu performans sergilediğini aktardı.
İç talep, üretim ve işgücü piyasası
2025 yılının ilk çeyreğinde özel tüketimin yıllık büyümesinin yavaşladığını söyleyen Karahan, talep kompozisyonunda normalleşme olduğunu ve net ihracatın büyümeye pozitif katkı verdiğini belirtti. İlk çeyrekte finansal koşullardaki sıkılığın devamıyla yurt içi talep zayıfladı, dış denge ise iyileşti.
İkinci çeyrekte sanayi üretim endeksindeki artışın yavaşladığını, hizmet üretim endeksinin mayıs verilerine göre sınırlı azaldığını ve inşaat üretim endeksinde benzer bir eğilim görüldüğünü aktardı. İmalat sanayisinde kapasite kullanım oranının ikinci çeyrekte yataya yakın seyrettiğini, temmuzda gerilediğini söyledi.
İşgücü piyasasında manşet işsizlik oranının ikinci çeyrekte bir miktar arttığını ancak geçmiş ortalamaların altında kaldığını; geniş tanımlı göstergelerin ise yüksek seviyesini koruduğunu belirtti. Karahan, Bileşik İşgücü Piyasası Endeksi'nin iş gücünde sıkılığın işsizlik oranının ima ettiğinden daha az olduğunu gösterdiğini vurguladı.
Tüketim, ödeme eğilimleri ve anketler
Perakende satışların altın hariç daha ılımlı seyrettiğini, altın hariç artışın ikinci çeyrekte yavaşladığını ifade etti. Kartla yapılan harcamalardaki ivme kaybının da verilerle teyit edildiğini, kart kullanımına göre düzeltilmiş verilerin özel tüketimle daha uyumlu olduğunu söyledi.
İktisadi Yönelim Anketi verilerinin para sıkılaştırmasının iç talepteki dengelemeyle uyumlu olduğunu ve imalat sanayi firmalarının kayıtlı iç piyasa siparişlerinin geçmiş dönem ortalaması etrafında seyrettiğini belirtti.
Cari denge ve dış ticaret
Karahan, cari açığın ikinci çeyrekte bir miktar arttığını ancak ılımlı seyrettiğini, temmuz ayı geçici verilerinin dış ticaret dengesinde iyileşmeye işaret ettiğini bildirdi. Buna göre cari açığın milli gelire oranının ikinci çeyrekte yaklaşık yüzde 1,3 civarında olduğunu ve 2025'te uzun dönem ortalamalarının altında kalmasının beklendiğini söyledi. Enerji fiyatları ve küresel ticaret politikalarının cari açık üzerinde yukarı yönlü risk oluşturmaya devam ettiğini ekledi.
Alt grup enflasyonları ve riskler
Alt gruplarda hizmet enflasyonunun yıllık bazda en yüksek seviyede olduğunu, ancak son bir yılda hizmet enflasyonunda belirgin azalış görüldüğünü aktardı. Hizmet enflasyonundaki ataletin, zamana bağlı fiyat belirleme ve geçmiş enflasyona endeksleme eğilimi yüksek kalemlerden kaynaklandığını belirtti; eğitim ve kira kalemleri birikimli enflasyonda öne çıkanlar arasında yer aldı.
Kira enflasyonuna dair mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerin aylık kira enflasyonunda yaklaşık yüzde 4 civarında yatay seyri işaret ettiğini, yıllıklandırılmış yakın dönem eğilimin ise yüzde 63,6 ile mevcut yıllık kira enflasyonunun yaklaşık 15 puan altında olduğunu ifade etti. Kira enflasyonunun deprem ve kentsel dönüşüm gibi arz yönlü unsurlarla öngörülenden daha dirençli seyredebildiğini vurguladı.
Gıda grubunda zirai don olmasına karşın genel bir yavaşlama görüldüğünü; meyve fiyatlarını olumsuz etkileyen don olayını sebze fiyatlarındaki olumlu seyirin kısmen dengelediğini aktardı. Ayrıca, belirginleşen kuraklığın gıda fiyatları üzerinde yukarı yönlü riskleri artırdığını söyledi.
Enerji grubunda ise maktu vergi, yönetilen fiyat değişimleri ve jeopolitik gelişmeler nedeniyle küresel enerji fiyatlarındaki yükselişlerin izlendiğini belirtti. Emtiadaki küresel eğilimlerin mart ayında gerileme göstermesine rağmen hazirandaki jeopolitik gelişmelerin fiyatları yukarı çektiğini ifade etti.
Beklentiler ve politika vurgusu
Karahan, ana eğilim göstergelerinin kademeli yavaşlamayı koruduğunu, medyan enflasyon göstergelerinin yüzde 25 civarında olduğunu ve bunun tüketici enflasyonu (yüzde 33,5) ile karşılaştırıldığında dezenflasyonun süreceğine işaret ettiğini söyledi. Enflasyon beklentilerinin gerilemesine rağmen hâlâ tahminlerin üzerinde olduğunu ve bunun dezenflasyon süreci açısından risk oluşturduğunu vurgulayarak, para politikasındaki sıkı ve kararlı duruşun devamına dikkat çekti.
(Sürecek)
