Arşiv Belgeleri Erzurum’un Unutulmuş Valisini Gün Yüzüne Çıkardı
Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında Erzurum’da görev yapmış ve uzun süredir gündemden düşmüş bir devlet adamı, arşivlerden çıkarılan belgelerle yeniden tarihe kazandırıldı. Araştırmacı Taner Özdemir tarafından yapılan çalışmalar, Zühtü Bey’in hizmetlerine dair önemli belgeleri gün ışığına çıkardı.
İstiklal Madalyası ve Resmi Tevcih Belgesi
Özdemir’in bulgularında en dikkat çeken belge, doğrudan Zühtü Bey’e tevcih edilen beyaz-yeşil şeritli İstiklal Madalyasının resmi tevcih belgesiydi. Söz konusu belge, yalnızca madalyanın verildiğini belgelemekle kalmıyor; devletin Zühtü Bey’in idari ve güvenlik alanındaki üstün hizmetlerini resmen takdir ettiğini gösteriyor.
Koçgiri İsyanı ve Erzurum’un Yeniden Yapılanması
Araştırmacı Taner Özdemir belgenin içeriğine ilişkin şunları aktarıyor: «Belgede açıkça belirtiliyor ki, madalya tevcihi, Koçgiri İsyanı’nın bastırılmasındaki etkin rolü, Erzurum’un yeniden yapılanmasındaki katkıları ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında şehrin idari düzenini tesis etme çabaları nedeniyle yapılmıştır.» Bu resmi dil, Cumhuriyet yönetiminin fedakâr idarecilere verdiği değeri ve şehrin güvenliği ile refahı için gösterilen hizmetleri nasıl kayıt altına aldığını ortaya koyuyor.
Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Ziyareti ve Siyasi Yaşamı
Zühtü Bey’in Erzurum Valiliği döneminde öne çıkan anılardan biri, 1924 yılında Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Doğu gezisi sırasında Erzurum’a gelişinde şehri karşılayan vali olmasıdır. Özdemir, bu karşılama töreninin valinin halkla kurduğu yakın ilişkiyi ve devlet terbiyesini gösterdiğini belirtiyor. Valilik görevini tamamladıktan sonra Zühtü Bey, çeşitli illerden milletvekili seçilerek aktif siyasi yaşamını sürdürdü; meclis tutanakları onun milli birlik, eğitim seferberliği, altyapı yatırımları ve yerel yönetimlerin güçlendirilmesi konularındaki konuşmalarını içeriyor.
Erzurum’un İdari Hafızası Olarak Korunacak Belgeler
Araştırmada ulaşılan diğer belgeler arasında Zühtü Bey’in imzasını taşıyan resmi yazışmalar, dönemin hükümet raporları ve milletvekilliği dönemine ait meclis tutanakları bulunuyor. Bu belgeler, Zühtü Bey’in yalnızca Erzurum’da değil, ülke çapında devlet hizmetine yaptığı katkıyı ortaya koyuyor ve ilerleyen dönemde «Erzurum’un İdari Hafızası» başlığıyla yayımlanması planlanıyor.
Taner Özdemir, konuyu özetlerken şunları vurguluyor: «Arşivlerden çıkarılan tevcih belgesi, doğrudan Zühtü Bey’e verilen İstiklal Madalyası’na aittir. Bu belge, onun Cumhuriyet’in ilk yıllarında yürüttüğü idari ve güvenlik hizmetlerinin devlet tarafından resmen takdir edildiğini gösteriyor.»
1888 doğumlu ve 1964 yılında vefat eden Zühtü Bey’in yaşam öyküsü, Cumhuriyet’in doğudaki düzenini sağlayan kritik bir devlet adamı olarak yeniden şehir hafızasında hak ettiği yere kavuşuyor. Arşivlerin sessiz tanıklığı, Erzurum tarihine yeni bir ışık tutuyor ve gelecek nesillere fedakâr kamu hizmetinin önemini hatırlatıyor.
CUMHURİYET’İN KURULUŞ YILLARINDA ERZURUM’DA GÖREV YAPMIŞ, UZUN SÜREDİR GÜNDEMDEN DÜŞMÜŞ BİR DEVLET ADAMI, ARŞİVLERDEN ÇIKARILAN BELGELERLE YENİDEN GÜN YÜZÜNE ÇIKTI. TANER ÖZDEMİR, BİLİNMEYEN YÖNLERİYLE ZÜHTÜ BEY’İ ARAŞTIRDI
