Bitlis’te Türkiye’nin ilk mobil çığ gözlem projesi 1. fazını tamamlandı
AFAD Başkanlığı koordinasyonunda ve TÜBİTAK desteğiyle Bitlis’te yaklaşık 1,5 yıl önce başlatılan Mobil Çığ Gözlem Projesinin birinci fazı tamamlandı. Proje, pilot il olarak seçilen Bitlis’in özellikle İnönü Mahallesi kuzey yamaçlarında geçmişte yaşanan çığlardan etkilenen yaklaşık 140 hanenin riskini azaltmayı hedefliyor.
Projenin kapsamı ve saha uygulaması
İlk etapta bölgenin en üst kısmına bir çığ gözlem istasyonu kuruldu. Dideban Dağına yerleştirilen istasyona bağlı olarak toplam 12 sensor konuldu. Bu sensorlar; kar kalınlığı, toprak sıcaklığı, nem, rüzgâr yönü ve şiddeti gibi kritik verileri ölçerek mobil istasyona aktarıyor.
AFAD Bitlis İl Müdürü Kerem Oruk’un açıklamaları
AFAD Bitlis İl Müdürü Kerem Oruk, konuyla ilgili gazetecilere yaptığı açıklamada: "Yaklaşık 1,5 yıl önce başladığımız, projenin bugün itibariyle 1. fazını tamamlamış bulunmaktayız. Bu projemiz ilk etapta malumunuz olduğu üzere ilimiz İnönü Mahallesi’nin arka kısım kuzey yamaçlarında yıllara sari olmak üzere birden fazla kez oluşan çığlardan sonra halkımızın tedirginliği ve yaşamış olduğu dezavantajlardan dolayı bir önlem projesi alma ihtiyacı üzerine gelişen bir projedir" dedi.
Sabitten mobile: Karavanlı mobil gözlem istasyonu
Başlangıçta sabit bir sistem olarak planlanan proje, teknik ekibin çalışmaları ve TÜBİTAK katkılarıyla mobil bir yapıya dönüştürüldü. Geliştirilen özel karavan sayesinde gözlem sistemi farklı afet bölgelerine taşınabilecek. Karavan; güneş panelleriyle kendi enerjisini üretebilen, 4 kişinin konaklayabileceği, mutfak ve modüler banyo gibi donanımlara sahip kompakt bir mobil gözlem istasyonu olarak tasarlandı.
Yazılım ve analiz: Yerli ve milli çözüm
Oruk, sistemden gelen verilerin analizinde kullanılmak üzere TÜBİTAK tarafından yerli ve milli bir yazılım programı geliştirildiğini belirtti. "Gelen veriler analiz edildikten sonra bölgede çığ riski olmadan önce belirlenecek" diyen Oruk, böylece dışa bağımlılığın ortadan kalkacağını ve analizlerin yerel imkanlarla yapılacağını vurguladı.
Gelecek planları ve entegrasyon
Oruk, projenin ikinci etapta önlem aşamasına geçeceğini; gözlem istasyonlarının sayısının artırılarak Nemrut, Karçinbaşı ve ana yol güzergahları gibi daha geniş lokasyonlarda veri akışının tek bir istasyonda toplanmasının hedeflendiğini söyledi. Toplanan veriler, AFAD Başkanlığı Ankara’dan ve TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) yerleşkesinden de izlenecek ve gerektiğinde merkezi uyarı mekanizmaları devreye girecek.
Operatör ve erken uyarı hedefi
Karavanın içinde özel yazılımı olan bir bilgisayar bulunduğunu belirten Oruk, operatörlerin sistemdeki verileri analiz ederek çığ riskini önceden tespit edeceğini söyledi: "Biz buradaki en büyük amacımız zaten çığı önceden haber alabilmek. Biz buradaki teknik personelimizi operatör aracılığıyla bu riski önceden görüp tespit etmiş olacağız."
Sonuç olarak, Bitlis pilotliğinde uygulanan bu proje, Türkiye’de ilk olma özelliğiyle çığ riskinin erken tespiti ve yerel müdahale kapasitesinin artırılması açısından önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
BİTLİS'TE ÇIĞ RİSKİNİN ÖNCEDEN TESPİT EDİLMESİ AMACIYLA YAKLAŞIK 1,5 YIL ÖNCE BAŞLATILAN MOBİL ÇIĞ GÖZLEM PROJESİ'NİN BİRİNCİ FAZI TAMAMLANDI.
