Erakçi: Kahire Anlaşması yetersiz, işbirliği yeni kurallarla devam edecek
İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, Tahran'da bir araya geldiği yabancı ülke büyükelçileri ve diplomatik misyon temsilcilerine, 9 Eylül'de Kahire'de UAEA ile imzalanan anlaşmanın mevcut koşullar altında "yetersiz" olduğunu açıkladı.
Toplantıda verilen mesajlar
AA muhabirinin aldığı bilgiye göre, Erakçi toplantıda 2015'teki nükleer müzakereler ve sonrasında İran'a uygulanan "haksız" tutum, Birleşmiş Milletler yaptırımlarının geri getirilmesini sağlayan snapback mekanizmasının işletilmesi ve BM Genel Kurulu oturumları sırasında yaptığı görüşmelerin sonuçlarına dair diplomatik bilgilendirme yaptı.
Basın toplantısında Erakçi, 2015 nükleer anlaşmasının taraflarından İngiltere, Fransa ve Almanya'nın BM yaptırımlarını İran'a baskı aracı olarak gördüğünü savundu ve "Muhtemel bir müzakere sürecinde Avrupa'nın rolü geçmişe göre önemli ölçüde azalacak" dedi.
Kahire Anlaşması değerlendirmesi
Erakçi, UAEA ile Kahire'de varılan ve Tahran'ın nükleer tesislerinde denetimlerin yeniden başlamasını öngören anlaşmaya ilişkin olarak şu vurguyu yaptı: "Mevcut koşullar altında Kahire Anlaşması artık Ajans ile iş birliğimizin temeli olamaz. İran'ın Ajans ile iş birliğinin nasıl devam edeceğine dair yeni kararı yakında açıklanacak."
Erakçi, snapback mekanizmasının devreye girmesinin ve daha önce yaşanan askeri saldırı durumunun koşulları değiştirdiğini belirterek "Bu nedenle yeni kararlar alınmalı ve Kahire Anlaşması mevcut durum için artık yetersiz." ifadesini kullandı.
ABD ile müzakere ihtimali ve şartlar
Erakçi, son aylarda ABD ile nükleer konu üzerinde aracılar aracılığıyla dolaylı görüşmeler yapıldığını anlattı ve diplomasiye kapı açık olduğunu belirtti: "Diğer tarafın iyi niyetle ve her iki tarafın karşılıklı çıkarlarını güvence altına alma amacıyla diyaloğa girmesi halinde diplomasi hala mümkün."
ABD tarafından öne sürüldüğü iddia edilen dört şart konusunda ise Erakçi, "Bazı medya kuruluşlarında gündeme getirilen ve karşı tarafça konulduğu iddia edilen şartların hiçbiri bize resmi olarak iletilmemiştir. Son aylarda Amerikalılarla görüşmelerimiz yalnızca nükleer meseleyle ilgiliydi. O da dolaylı olarak, mesajlar ve aracılar aracılığıyla gerçekleşti." dedi.
Snapback ve yaptırımlar süreci
Metinde yer alan kronolojiye göre; İngiltere, Fransa ve Almanya, 28 Ağustos'ta 2015 nükleer anlaşmasında yer alan ve "snapback" olarak adlandırılan mekanizmayı işletme kararı almış; Rusya ve Çin ise bu kararın "hukuken geçersiz" ve "mantıksız" olduğunu savunmuştu.
İran, İsrail ve ABD saldırıları sonrası askıya aldığı denetimlerin yeniden başlamasını sağlayacak şekilde UAEA ile 9 Eylül'de Kahire'de anlaşmaya varmış; ancak Avrupa ülkeleri bu adımı yeterli görmemişti. 2231 sayılı BMGK kararında yer alan snapback mekanizmasının işletilmesinin ardından süreç, İran ile Avrupa arasındaki görüşmelerde sonuç çıkmayınca 28 Eylül gece yarısı sona ermiş ve İran'a BM yaptırımları otomatik olarak yeniden yürürlüğe girmişti.
Gelecek adımlar ve İran'ın tutumu
Erakçi, karşılıklı çıkarları güvence altına alabilecek ve İran'ın "barışçıl" nükleer programına olan güveni artırabilecek her türlü çözüme tamamen hazır olduklarını belirtti. Ayrıca 12 Eylül'de İran'ın bu durumda NPT'den çekilmek dahil adımlar atabileceğini bildirdiği hatırlatıldı.
Özetle, Erakçi Kahire Anlaşması'nı mevcut koşullarda yetersiz ilan ederek, UAEA ile işbirliğinin esaslarını yeniden belirleyeceklerini ve yeni kararların yakında açıklanacağını duyurdu.
