İsrail'in Gazze saldırıları Avrupa siyasetinde istifa dalgası başlattı
İsrail'in 7 Ekim 2023'te Gazze'ye başlattığı saldırıların ardından Avrupa genelinde birçok siyasetçi ve diplomat, hükümetlerinin Gazze politikalarını protesto ederek görevlerinden ayrıldı. Tepkiler, hükümetlerin Filistin konusundaki tutumuna ve İsrail'e yönelik yaptırım taleplerinin engellenmesine odaklandı.
Hollanda
Hollanda'da Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, yasa dışı İsrail yerleşimlerinden gelen mallara ambargo, İsrail'den silah alımlarına yasak, aşırı sağcı İsrailli bakanlara seyahat yasağı ve Filistin devletinin tanınması gibi taleplerinin koalisyon ortaklarınca engellenmesi üzerine 22 Ağustos'ta görevinden istifa etti. Veldkamp'ın istifası bir domino etkisi yarattı ve Yeni Sosyal Sözleşme Partili (NSC) diğer bakanlar da geçici hükümetten çekildi.
İstifa edenler arasında NSC Genel Başkanı ve geçici hükümette Sosyal İşler ve İstihdam Bakanı Başbakan Yardımcısı Eddy van Hijum, İçişleri ve Kraliyet İlişkileri Bakanı Judith Uitermark, Eğitim, Kültür ve Bilim Bakanı Eppo Bruins, Halk Sağlığı, Refah ve Spor Bakanı Danielle Jansen, Dış Ticaret'ten sorumlu Devlet Bakanı Hanneke Boerma, Hukuki Koruma'dan sorumlu Devlet Bakanı Teun Struycken, Vergilendirme ve Gümrük'ten sorumlu Devlet Bakanı Tjebbe van Oostenbruggen ile Sosyal Yardımlar'dan sorumlu Devlet Bakanı Sandra Palmen-Schlangen yer aldı.
Van Hijum istifa açıklamasında İsrail hükümetinin eylemlerini 'uluslararası anlaşmalarla taban tabana zıt' olarak nitelendirdi ve 'Kısacası, artık bu iş bitti.' dedi. Geçici hükümetin Başbakanı Dick Schoof ise ayrılıklardan 'derin üzüntü' duyduğunu belirterek Gazze'deki durumu 'dramatik' diye tanımladı. Bakanların çekilmesiyle hükümeti destekleyen sandalye sayısı 150'den 32'ye düştü.
İngiltere
İngiltere'de birçok milletvekili ve kamu görevlisi, Başbakan Keir Starmer'ın muhalefet lideriyken ateşkes çağrılarını reddetmesi ve partinin Gazze konusundaki tavrına tepki olarak görevlerinden ayrıldı. İşçi Partili milletvekili Imran Hussain, Starmer'ın söylemleri nedeniyle 8 Kasım'da Çalışanlar İçin Yeni Anlaşmadan Sorumlu Gölge Bakanlık görevinden istifa etti.
Jess Phillips ve Yasmin Qureshi gibi isimler de ateşkes çağrılarını desteklemek ve oylamaya katılmak amacıyla görevlerinden çekildi. İngiltere'nin Dublin Büyükelçiliğinde görevli diplomat Mark Smith ise Ağustos 2024'te ülkesinin İsrail'e silah satışlarına devam etmesini protesto ederek istifa etti; Smith istifa mektubunda İngiltere'nin 'savaş suçlarına ortak olabileceği' uyarısında bulundu.
Ayrıca Shaista Aziz, Amar Latif, Amna Abdullatif ve Altaf Patel gibi siyasi isimler yerel meclis görevlerinden çekildi. Eski milletvekili Lynne Jones ve İşçi Partisi yetkilisi fotoğrafçı Lubaba Khalid da benzer gerekçelerle görevlerinden ayrıldı.
İspanya
İspanya'da koalisyon hükümetinin küçük ortağı Sumar ittifakında, Aralık 2023'te Filistin konulu parlamento oturumunda Podemos lideri Ione Belarra'nın konuşmasının engellenmesi krizi büyüttü. Belarra'nın, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu 'soykırım' planlamakla suçlayan yaklaşımı yüzünden oturumda yerine konuşan Agustin Santos, Filistin devletinin tanınması, silah anlaşmalarının gözden geçirilmesi ve Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin devreye girmesi çağrısı yaptı ancak konuşmasında 'soykırım' ifadesini kullanmadı. Bunun üzerine Sumar içindeki Podemos'a mensup 5 milletvekili istifa etti.
İrlanda
İrlanda'da insan hakları avukatı Michael Farrell, Gazze konusundaki sessizlik gerekçesiyle Avrupa Konseyi'ne bağlı Irkçılığa ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu'ndaki (ECRI) 14 yıllık görevinden istifa etti. Farrell, çabalarının bastırıldığını ve ECRI'nin Temmuz ayı genel kurulunda sunduğu önergenin reddedildiğini belirterek 'Eğer Gazze'deki korkunç saldırılar hakkında konuşamayacaksam, insan haklarını ihlal eden devletleri eleştirmeye de devam edemeyeceğimi hissettim.' dedi.
Belçika
Belçika Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Maxime Prevot, De Standaard gazetesine verdiği demeçte hükümetin İsrail'e karşı daha sert durmaması halinde koalisyonun çökebileceği uyarısında bulundu. Prevot, Başbakan Bart De Wever ile yapacağı toplantıda öneriler sunacağını belirterek, sorun çözülmezse 'hükümet kararlarını engelleme' seçeneğini göz ardı etmeyeceğini söyledi.
Bu istifa ve çekilmeler zinciri, Avrupa siyasetinde Gazze'ye yönelik tepkilerin hükümetlerin iç dengelerini nasıl etkilediğini gözler önüne seriyor.
