İTÜ'de MATAM Açılışı: Marmara'nın Aktif Faylarına Bilimsel Yaklaşım
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) bünyesinde, Türkiye İş Bankası desteğiyle kurulan Marmara Aktif Fay Tehlike ve Risk Uygulama ve Araştırma Merkezi (MATAM) törenle açıldı.
Ocak 2024'te imzalanan protokolle üniversitenin Ayazağa Kampüsü'nde hayata geçirilen merkez, Marmara Bölgesi ve Türkiye'deki aktif fayların tehlike ve risklerini bilimsel temelde araştırmayı, değerlendirmeyi ve toplum yararına güvenilir veriler üretmeyi amaçlıyor.
Açılış töreninde konuşan İTÜ Rektörü Prof. Dr. Hasan Mandal, afetlere karşı en güçlü güvencenin bilimin olduğunu vurgulayarak, "Bu merkezi sadece bir bina değil, farklı disiplinlerin, öğrencilerimizin, akademisyenlerimizin ve tüm paydaşlarımızın oluşturduğu yaşayan bir ekosistem olarak görüyoruz. Burada ortaya çıkacak çalışmalar karar vericilere güvenilir ve dinamik veriler sunacak." ifadelerini kullandı.
Mandal, MATAM'ın disiplinler arası çalışmalar yapacağını belirterek, "Bu merkezde yer bilimcilerden afet yönetimi uzmanlarına, dijital teknolojilerden sosyal bilimlere kadar pek çok alandaki bilgi disiplinler arası bir yaklaşımla buluşacak. Ortaya çıkacak çalışmalar tehlikeleri önceden öngörmeyi, riskleri doğru analiz etmeyi ve karar vericilere güvenilir, sayısal ve dinamik veriler sunmayı mümkün kılacak. Lisans seviyesinden doktora düzeyine kadar öğrencilerimizin sürece aktif katılımı, bu yapının geleceğe dönük en güçlü yönlerinden biri olacak." dedi.
İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Suat Sözen ise 6 Şubat depremleri sonrası can kayıplarını önlemeye yönelik araştırmalar yürüttüklerini belirterek, "Üniversite bünyesinde, modern cihazlar ve geniş sensör ağıyla çalışacak bu merkez, Marmara'da olası depremlerde can ve mal kayıplarının azaltılmasına katkı sağlayacak." ifadesini kullandı.
MATAM'ın proje yürütücülüğünü üstlenen Prof. Dr. Cenk Yaltırak ise son yüzyılda depremlerde 126 bin can kaybı olduğunu hatırlatarak, deprem gibi ciddi sorunlara karşı bireysel çabaların yeterli olmadığını, kurumsal yapılar altında kapsamlı bilimsel araştırmalar yürütülmesi gerektiğini söyledi. Yaltırak, "Kurduğumuz bu merkez teknoloji açısından 21. yüzyılın ikinci yarısına ait. Türkiye'deki tüm kurumlardan vizyon olarak 25 yıl ileride. Zaman içerisinde daha da güçlenecek. Riski doğru öngöremezseniz plan yapamazsınız..." şeklinde konuştu.
Merkezde yapılacak çalışmalar
MATAM bünyesinde; aktif fayların yeniden haritalanması, yapay zeka destekli dinamik tehlike analizi, bina ölçekli yer hareketi modellemeleri, sensör ağıyla deprem izleme, deniz ve kara entegre ölçüm sistemleri, belediyelere anlık risk göstergeleri sunan platformlar ve yüksek başarımlı hesaplama altyapısı gibi çalışmalar yürütülecek.
Merkez, kamuya yönelik anlaşılır bilim iletişimi yapmayı ve verilerin sürekli güncellenmesini planlıyor; tüm araştırmalar şeffaf şekilde kamuoyuna sunulacak.
Açılışı yapılan binada yüksek hesaplamalı bilgisayar merkezi, sunucu odası, çeşitli laboratuvarlar ile MATAM'ın hizmetinde bir deprem araştırma gemisi bulunuyor.
