Kahverengi kokarca Marmara kıyılarına ulaştı: Bursa ve Yalova'da aktif yerleşim
Doğu Karadeniz'de 2018'de ilk kez tespit edilen kahverengi kokarca (Halyomorpha halys), kısa sürede Türkiye'nin farklı bölgelerine yayılarak şimdi de Marmara Bölgesinde tarım arazilerini tehdit ediyor. Zararlının Bursa ve Yalova kıyılarında 2025 itibarıyla yerleşik hale geldiği belirtiliyor.
Uzman uyarısı
Prof. Dr. Temel Göktürk (Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi), kahverengi kokarcanın Doğu Karadeniz'den başlayıp 2018'den bu yana Artvin, Rize, Trabzon, Ordu, Giresun, Samsun ve Doğu Karadeniz genelinde yayıldığını; 2025 itibarıyla Marmara'nın Yalova ve Bursa illerinde de aktif olarak yerleşmiş durumda olduğunu vurguladı.
Prof. Dr. Göktürk, "Kahverengi kokarca son yıllarda Türkiye’nin baş belası haline gelmiş olan önemli bir zararlı böcek türümüz. Bu böcek türü şimdiye kadar bilmiş olduğumuz böceklerin belki de en tehlikelisi. Hiçbir zaman soyu tükenmeyen, her zaman bir sonraki yıl daha fazla popülasyon oluşturan bir tür. Bu sene yüksek miktarda popülasyon varken seneye daha yüksek miktarda popülasyon oluşturabiliyor" ifadeleriyle tehlikenin sürdüğünü aktardı.
Yayılma biçimi ve tarıma etkisi
Uzman, böceğin özellikle fındık başta olmak üzere meyve ağaçları, sebzeler ve diğer birçok bitki türünde ekonomik zarara yol açtığını; ürünlerin öz suyunu emerek kalitesini düşürdüğünü ve salgıları nedeniyle ürünlerin acılaşmasına neden olduğunu belirtti. Son yıllarda Doğu Karadeniz'deki fındık alanlarında en önemli zararlı tür haline geldiği vurgulandı.
Göktürk ayrıca, "Bu böceğin taşınmasındaki en büyük etken kendi uçuşu değil, insanlar. Ticaret veya seyahat amaçlı araçlarla taşınarak yeni bölgelere yerleşiyor. İçinde su bulunan sebze ve meyvelerle beslenebiliyor. Böceğin yayılışını sınırlandıracak doğal bir faktör Türkiye’de mevcut değil. Karadeniz’den Marmara’ya, oradan Ege kıyılarına kadar yayılım göstermesi bekleniyor" uyarısında bulundu.
Böceğin yüksek irtifalarda da yaşayabildiğine dikkat çekilerek, "2 bin metre rakıma kadar yaşayabiliyor, bu da birçok yerleşim alanında zarar oluşturabileceğini gösteriyor" denildi.
Küresel boyut ve ekonomik kayıplar
Prof. Dr. Göktürk, kahverengi kokarcanın dünya tarımı için de ciddi tehdit oluşturduğunu belirterek, "Dünyanın birçok ülkesinde milyonlarca dolarlık zarara yol açmış bir türden bahsediyoruz. Gürcistan, İtalya ve Amerika’da fındık, elma ve mısır üretiminde ciddi ekonomik kayıplar yaşandı" dedi.
Mücadele önerileri: Üç aşamalı strateji ve ulusal seferberlik çağrısı
Göktürk, mücadelede öne çıkan üç yöntemi şöyle sıraladı: biyoteknik (feromon tuzakları), biyolojik (samuray arıları) ve kimyasal (kışlak ilaçlaması). Uygulama zamanlamasının kritik olduğunun altını çizerek, feromon tuzaklarının Mayıs-Haziran ve Eylül-Ekim dönemlerinde; samuray arılarının Temmuz-Ağustos döneminde kullanılmasının gerektiğini söyledi. Kimyasal mücadelede ise ilaçlamanın asla tarlada değil, böceğin kışı geçirdiği çatı ve ahır gibi kışlak alanlarda yapılması gerektiğini vurguladı.
Göktürk ayrıca nüfus artışına dair çarpıcı bir hesap paylaştı: bir kokarcanın yılda 300-400 yumurta bıraktığı, türün yılda iki jenerasyon verdiği ve bunun sonucunda bir yıl sonunda 45 bin bireye ulaşılabileceği belirtildi.
Son olarak, "Mücadele köy veya bölge bazında değil, tüm Türkiye’de eş zamanlı olarak yapılmalı" çağrısında bulunan Göktürk, Tarım Bakanlığı öncülüğünde valilikler, kaymakamlıklar, tarım müdürlükleri, fakülteler, sivil toplum kuruluşları ve çiftçilerin yer alacağı bir 'Kahverengi Kokarca Mücadele Komisyonu' kurulmasını önerdi ve "Zamanında yapılmayan mücadele, mücadele değildir. Bu nedenle topyekûn, planlı ve ulusal bir seferberlik şarttır" uyarısında bulundu.
DOĞU KARADENİZ’DEN BAŞLAYARAK KISA SÜREDE TÜRKİYE’NİN FARKLI BÖLGELERİNE YAYILAN KAHVERENGİ KOKARCA BÖCEĞİ, ŞİMDİ DE BURSA BAŞTA OLMAK ÜZERE MARMARA BÖLGESİ’NDE TARIM ARAZİLERİNİ TEHDİT ETMEYE BAŞLADI.
