Pembe Köşk'te Cumhuriyet'in müzik serüveni anlatılıyor
İnönü Vakfı, Türkiye'nin 2'nci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün evi Pembe Köşk'te "Mavilim'den Yunus Emre Oratoryosu'na: Cumhuriyet'in Başkentinde Müziğin Serüveni" başlıklı sergiye ev sahipliği yapıyor. Sergi, Filiz Gencer küratörlüğünde, İnönü Vakfı Başkanı ve İnönü'nün kızı Özden Toker'in katılımıyla ziyaretçilere açıldı.
Serginin odağı: Cumhuriyet'in müzik devrimi
Sergi, Osmanlı'dan devralınan kültür mirasının Cumhuriyet'e aktarılması sürecinden başlayarak, Atatürk'ün ulusal müziği evrensel düzeye taşıma hedefi doğrultusunda başlattığı müzik devriminin izlerini belgeler ve kişisel eşyalar aracılığıyla gözler önüne seriyor. Cumhuriyet'in ilk dönemlerine dair müzik ve sanat politikaları, kurumsal düzenlemeler, etkinlikler ve bu alanda hizmet veren isimler sergide öne çıkarılıyor.
Özel eşyalar ve dikkat çeken objeler
Sergide aileye ait özel eşyalar da ziyaretçilerin beğenisine sunuluyor. Öne çıkan parçalar arasında İsmet Paşa ve eşi Mevhibe İnönü'nün 1930'lu yıllarda Cebeci'deki Musiki Muallim Mektebi Konservatuvar binasının salonunda klasik müzik konserleri izlemek için kullandıkları berjer koltuklar yer alıyor. İsmet Paşa'nın konserleri rahat izleyebilmesi için 1930'larda kendisi için özel bir koltuk yaptırıldığı, Paşa'nın her iki kulağında da otoskleroza bağlı mikst tip işitme kaybı bulunduğu bilgisi sergide vurgulanıyor.
Ayrıca, 1948'de İnönü Sanat Armağanı yarışmasını müzik kategorisinde "Yunus Emre Oratoryosu" ile kazanan Besteci Ahmet Adnan Saygun'a verilen diploma ilk kez sergileniyor. "Yunus Emre Oratoryosu", İnönü Sanat Armağanı'nı müzik dalında alan ilk ve son eser olarak müzik tarihine geçti.
İsmet İnönü ailesinin müzikle ilişkisi
Özden Toker, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Cumhuriyet'in 102. yılı dolayısıyla düzenlenen serginin Cumhuriyet inkılaplarına ışık tutmayı sürdürdüğünü belirtti. Toker, Atatürk'ün devrimlerinin aile içinde yaşatılmasının önemine vurgu yaparak, "Çünkü Atatürk'ün istediği buydu, devrimlerin aile içinde yaşanması lazım. Ancak o zaman yerleşir, o zaman devrim olur, benimsenir." dedi.
Toker, babası İsmet İnönü'nün genç subayken Yemen'deki görevinde karşılaştığı bir gramofon ve taş plakların müzikle ilk ilişkilerini başlattığını anlattı: "Orada sandıklar, kasalar buluyorlar. Onları açınca içlerinden kocaman bir gramofon, taş plaklar çıkıyor ve klasik müzikle dünya müziğiyle ilk ilişkileri bu genç subayların orada oluyor."
Toker, anne ve babasının 1916'da İstanbul'da evlendiklerini, babasının cepheye giderken annesine verdiği bir piyano ve mektuplaşmalar aracılığıyla müziğe devam ettiklerini aktardı ve "İşte bu sevginin, bu başarının, bu işlerin bu seferki sergimizin konusu o. Cumhuriyet'imizin müziği." sözlerini kullandı. Sergide ayrıca babası İsmet İnönü'ye ait hoparlörlü deri koltuk da yer alıyor.
Küratörün perspektifi: Ankara ve müzik kurumları
Küratör Filiz Gencer, sergide Cumhuriyet kazanımlarıyla eş zamanlı yürütülen müzik devrimini Ankara'nın kuruluş süreciyle iç içe anlattığını belirtti. Gencer, Cumhuriyet'le birlikte müzik kurumlarının Ankara'da şekillendiğini vurgulayarak başlangıcı Osmanlı dönemine, hatta II. Mahmut dönemine kadar uzattığını söyledi: "2. Mahmut döneminde Muzıka-i Hümayun kuruluyor. Osmanlı'dan Cumhuriyet'te müzik kurumunun devrimi ve kimler tarafından, kimlerin eliyle gerçekleştiğini anlattım."
Gencer, sergide Atatürk'ün desteklediği müzik insanlarının hikâyelerinin yer aldığını, Osman Zeki Güngör, Veli Kanık gibi isimlerin Cumhurbaşkanlığı Orkestrası'nın kuruluşunda rol aldığını ve Musiki Muallim Mektebi'nin öneminin vurgulandığını aktardı. Gencer ayrıca, Saygun'un 1942-47 arasında Yunus Emre Oratoryosu'yla aldığı ödülün o dönemde üç kişi arasında paylaşıldığını; beş sene sonra İsmet Paşa'nın koyduğu armağanın müzik dalında ilk ve son defa Adnan Saygun tarafından alındığını ifade etti.
Gencer, Yunus Emre Oratoryosu'nun ilk seslendirişine ilişkin materyallerin sergide yer aldığını, sessiz fotoğraflar yerine gazetelerden derlediği görselleri sunduğunu ve oratoryonun ilk seslendirilişinin Ahmet Adnan Saygun tarafından yönetilmiş olduğunun ilginç bir detay olduğunu belirtti.
Ziyaret bilgileri
Sergi, ziyaretçilere açık olup 30 Kasım'a kadar gezilebilecek.
İnönü Vakfı, Türkiye'nin 2'nci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün evi Pembe Köşk'te "Mavilim'den Yunus Emre Oratoryosu'na: Cumhuriyet'in Başkentinde Müziğin Serüveni" sergisine ev sahipliği yapıyor.
