Yılbaşı Sofralarında Aç Kalmak Tehlikeli: Prof. Dr. Alpaslan Tanoğlu Uyarıyor
Yeni yıl kutlamalarında kurulan görkemli sofralardaki kontrolsüz yiyecek ve içecek tüketimi, ciddi sindirim problemlerine ve acil servis başvurularına neden olabiliyor. Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Alpaslan Tanoğlu, özellikle gün boyu aç kalarak akşam yemeğine yüklenmenin mideyi travmaya soktuğunu vurguladı.
Acil servis başvuruları yılbaşı gecesi artıyor
Prof. Dr. Tanoğlu, yılbaşı gecesi aşırı yiyecek ve asitli-alkollü içecek tüketiminin acil servis başvurularını artırdığını belirterek şunları söyledi: "Yılbaşında bütün gün aç kalarak akşam yemeğine yüklenmek mideyi travmaya sokar. Özellikle reflü ve gastrit hastaları alkol, yağlı et ve baharat kombinasyonlarından uzak durmalıdır".
Midede artan gıda hacmi, özellikle yağlı yiyecekler nedeniyle boşaltımı yavaşlatır; bu durum şişkinlik, geğirme ve hazımsızlık gibi yakınmaları tetikler. Alkol, baharatlı ve asitli gıdalar yemek borusunun alt kapağını gevşeterek şiddetli reflü ataklarına; mide mukozasının tahriş olması ise akut gastrite yol açabilir. Ayrıca yağlı gıdaların safra kesesini ani uyarması, safra taşı veya çamuru olanlarda şiddetli safra kesesi sancıları başlatabilir.
Şikayetler kalp krizi ile karışabiliyor
Yılbaşı nedeniyle acil servise başvuranların önemli bir kısmı, kısa sürede fazla ve ağır gıda tüketimine bağlı gelişen akut sindirim şikâyetleriyle geliyor. Prof. Dr. Tanoğlu şöyle açıkladı: "En sık şiddetli mide yanması ve göğüs arkasında ağrı ile seyreden reflü atakları, yoğun mide ağrısı ve bulantı-kusma ile kendini gösteren akut gastrit tabloları görülür". Bu yakınmalar bazen göğüs ağrısı ile kalp krizi şüphesine yol açtığı için acil değerlendirme gerekebilir.
Ayrıca tekrarlayan ve durdurulamayan kusmalar, özellikle alkol sonrası, acil başvuruların önemli nedenleri arasındadır. Sağ üst karın ağrısı, bulantı ve sırt ağrısıyla seyreden safra koliği atakları da yılbaşı sonrası sık görülen tablolar arasındadır. Daha nadiren akut gastroenterit benzeri tablolar veya aşırı mide asidine bağlı ülser alevlenmeleri bildirilir.
Bütün gün aç kalmak en büyük hata
Prof. Dr. Tanoğlu, birçok kişinin 'akşam çok yiyeceğim' düşüncesiyle gün boyu aç kalmasının büyük bir yanılgı olduğunu belirtti: Gün boyu mide boş kaldığında mide asidi mukozayı hassaslaştırır, akşam aniden alınan bol yağlı ve baharatlı gıdalar tolere edilemez. Uzun süreli açlık kan şekerini düşürerek akşam öğününde kontrolsüz hızlı yemeyi teşvik eder. En sağlıklı yaklaşım, gün içinde hafif ve dengeli öğünlerle midenin tamamen boş bırakılmamasıdır.
Mide dostu yılbaşı menüsü
Yılbaşından sonra pişmanlık yaşamamak için Prof. Dr. Tanoğlu'nun önerileri şöyle:
Başlangıçlar: Kızartmalar ve yoğun kremalı çorbalar yerine az yağlı sebze çorbaları, yoğurtlu veya zeytinyağlı sebze mezeleri tercih edilmeli; limon ve sirke gibi yüksek asitli soslardan kaçınılmalıdır.
Ana yemek: Kızartma ve kavurma yerine fırın, haşlama, buhar veya ızgara seçilmeli. Beyaz et, balık veya yağsız kırmızı et sade tutulmalı; ağır krema ve acı soslarla kaplanmamalıdır. Yanında pilav veya makarna yerine lifli sebze garnitürleri tercih edilmelidir.
Tatlılar: Şerbetli ve kızarmış tatlılar yerine sütlü tatlılar, fırınlanmış meyveler veya küçük porsiyon bitter çikolata önerilir. Tatlılar ana yemekten hemen sonra değil, araya zaman bırakılarak yenmelidir.
Masum görünen gizli tehlikeler: Mezeler ve kuruyemişler
Yılbaşı sofralarının vazgeçilmez atıştırmalıkları da risk taşıyor. Prof. Dr. Tanoğlu şunları vurguladı: Yoğurtlu mezeler; içine eklenen sarımsak, acı biber ve yoğun baharat nedeniyle tahriş edici olabilir. Acılı ezme, atom ve haydari gibi mezeler mide asidini artırır. Kavrulmuş, tuzlu ve baharatlı kuruyemişler mide boşalmasını yavaşlatır; çikolata kaplı kuruyemişler ise kakao ve yağ etkisiyle reflü riskini yükseltir.
Reflü ve gastrit hastaları için altın kurallar
Mevcut mide rahatsızlığı olanların özellikle dikkat etmesi gereken kombinasyonlar vardır. Prof. Dr. Tanoğlu uyardı: Yağlı etler ve sucuk, salam gibi ürünlerle alkol tüketimi mide kapağını gevşeterek şiddetli reflü ataklarına zemin hazırlar. Çikolata ve kahvenin birlikte alınması gece boyu sürecek mide yanmalarına yol açabilir. Domates bazlı soslar, acıyla birleştiğinde gastrit şikâyetlerini artırır.
Yılın ilk sabahı için toparlanma önerileri
Aşırıya kaçılan gecenin ardından metabolizmayı toparlamak için Prof. Dr. Tanoğlu şu kahvaltı önerilerini paylaştı: Güne bir bardak ılık suyla başlayın. Sucuk, salam veya börek gibi ağır gıdalar yerine haşlanmış yumurta, az yağlı beyaz peynir ve yoğurt gibi mideyi dengeleyen besinleri tercih edin. Aç karnına demli çay veya kahve yerine ıhlamur, papatya veya rezene gibi yatıştırıcı bitki çayları içilmeli. Tam buğday ekmeği veya yulaf, taze beyaz ekmeğe tercih edilmelidir.
Evde uygulanabilecek doğal çözümler
Hafif hazımsızlık ve yanma şikâyetleri için dik pozisyonda kalmak ve küçük yudumlarla su içmenin önemine dikkat çeken Prof. Dr. Tanoğlu, "Papatya çayı mideyi yatıştırır, rezene ve anason gazı azaltır" dedi. Ancak ağrı şiddetliyse, sürekli yanma veya kusma eşlik ediyorsa vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
ALPASLAN TANOĞLU
