Ali Uçar: Zeytinyağında lisanslı depoculuk bir an önce hayata geçmeli
TOBB Müşterek Konsey Toplantısı'nda sektör uyarısı
Ayvalık Ticaret Odası Başkanı Ali Uçar, Ankara'da düzenlenen TOBB Müşterek Konsey Toplantısı'nda zeytinyağı sektörünün karşılaştığı temel sorunları ve çözüm önerilerini paylaştı. Uçar, artan rekolteye rağmen iç tüketimdeki artışın yetersiz kaldığını ve uygun saklama koşullarının olmaması nedeniyle stoklardaki yağların bozulup değer kaybına uğradığını vurguladı.
Kişi başı tüketim açısından Türkiye'nin ortalaması 2 kilogram ile İspanya, Yunanistan ve İtalya gibi rakip ülkelerin oldukça gerisinde olduğunu belirten Uçar, bunun ihracatın canlandırılması ile aşılabileceğini ifade etti.
Uçar, geçen sezonlara ilişkin üretim ve ihracat rakamlarını şöyle aktardı: 2022/23 sezonu: 421 bin ton üretim, 135 bin ton ihracat, 765 milyon dolar; 2023/24 sezonu: 185 bin ton üretim, 75 bin ton ihracat, 505 milyon dolar; 2024/25 sezonu: 475 bin ton üretim, 55 bin ton ihracat, 252 milyon dolar. Uçar, ilan edilen veriler ışığında kur, uygulama ve artan maliyetlerin etkisiyle yıllık yaklaşık 250 milyon dolar kayıp yaşandığını bildirdi. Bu yıl için rekoltenin 310 bin ton olarak açıklandığını da hatırlattı.
Türkiye'de son 20 yılda devlet destekleriyle zeytin ağacı sayısının 200 milyonu aştığını ve hedefin 300 milyon ağaç olduğunu söyleyen Uçar, Balıkesir'in üretimde yıllara göre 3. ve 4. sırada yer aldığını; üretimin %95'inin Edremit Körfezi bölgesinde toplandığını, bölgede yaklaşık 350 zeytinyağı işletmesi bulunduğunu ve ambalajlı ile dökme ihracat yapan birçok büyük ölçekli firmanın mevcut olduğunu kaydetti.
Uçar, sektörde artan taklit, tağşiş ve sahtecilik olaylarına dikkat çekti ve piyasanın korunması için bir dizi önlem önerdi. Özellikle, 'Zeytinyağında lisanslı depoculuk hayata geçmeli' çağrısını yineledi.
Öneriler ve öncelikler:
1. İhracatta dökme ürünler için sezon başında rekolte ve iç tüketime bağlı yıllık üst sınır belirlenmeli; ihracat kotası, kısıtlama veya fon uygulamaları ihracatçıyı zor duruma düşürecek şekilde ani uygulanmamalıdır.
2. Ambalajlı ihracatın teşviki amacıyla dökme ihracat yapan firmalara ambalajlı ürün desteği tanımlanmalı; ambalajlı ihracata kilogram başına devlet desteği verilmelidir. Coğrafi işaretli ambalajlı ürünler ayrıca desteklenmelidir.
3. Zeytin-zeytinyağı destekleri piyasa şartlarına göre değişken ve hedefe yönelik olmalı; hedef piyasa tespiti, fuar, tanıtım, reklam ve yarışma katılımları desteklenmelidir. Markalaşma ve yurt dışı şirketleşme çalışmaları desteklenmelidir.
4. Kooperatif ve KOBİ’lere düşük faizli ihracat kredileri sağlanmalı; Turquality ve UR-GE gibi programlarda zeytinyağına özel yeni kaynak tahsis edilmeli.
5. Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde AB tarafından ülkemize tanınan gümrük vergisiz zeytinyağı ihracat kotasının, rakip konumundaki ülkelere yaklaştırılması için çalışmalar yapılmalı (örneğin Tunus kotası seviyesine çıkarılması hedeflenmelidir).
6. İç piyasada taklit, tağşiş ve sahteciliğe karşı etkin mücadele için sistem değişikliği gerekli; ürünlerin tarladan sofraya izlenebilirliğini sağlamak üzere Ürün Doğrulama ve Takip Sistemi (ÜDTS) yazılımı güncellenip uygulanmalıdır. Ayrıca etiket yönetmeliği değiştirilerek duyusal analiz sonuçlarının ambalaj üzerinde yer alması sağlanmalıdır.
Uçar, bu adımların hayata geçirilmesiyle hem iç piyasanın korunacağına hem de ambalajlı ve markalı ihracatın artacağına dikkat çekti ve sektörde sürdürülebilir büyüme için lisanslı depoculuk sisteminin ivedilikle uygulanmasını talep etti.
AYVALIK TİCARET ODASI BAŞKANI ALİ UÇAR, ZEYTİNYAĞINDA LİSANSLI DEPOCULUĞUN HAYATA GEÇMESİ GEREKTİĞİNİ SÖYLEDİ.
