Avrupa Birliği (AB), düzensiz göçle mücadele çabaları çerçevesinde, insan hakları ihlalleri nedeniyle eleştirilen üçüncü ülkelerde kurulacak olan "geri gönderme merkezlerini" yasallaştırmak için çalışmalarını hızlandırıyor.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, 1 Aralık 2024'te göreve geldiği ilk 100 gün içinde geri gönderme stratejisini 11 Mart tarihinde Avrupa Parlamentosu (AP) Genel Kurulu'nda açıkladı. Von der Leyen, bu stratejinin içeriğini ilk kez geçen yaz AP seçimlerinin ardından üye ülkelere yazdığı mektupta duyurmuştu.
Von der Leyen, 2023 yılında İtalya ile Arnavutluk arasında yapılan geri gönderme anlaşmasını örnek göstererek, üçüncü ülkelerde kurulacak tesisler gibi yenilikçi yöntemlerin hayata geçirileceğini belirtti. Bu yaklaşım, İngiltere'nin 2022 yılında gündeme getirdiği ve yasadışı yollardan ülkeye giriş yapan göçmenleri Ruanda'ya göndermeyi planladığı uygulama ile paralellik gösteriyor.
Von der Leyen'in önerisi; iltica hakkının ihlali, keyfi gözaltı ve kişisel özgürlük kısıtlamaları gibi riskler taşıdığı gerekçesiyle bazı AB liderleri ve insan hakları örgütleri tarafından eleştirilse de geniş çapta destek bulması dikkat çekiyor.
Dün AP Genel Kurulunda sunulan yasa tasarısı, geri gönderme merkezlerinin yasallaşacağını gözler önüne serdi. Tasarıda, AB'de sığınma başvurusu reddedilenlerin yalnızca %20’sinin geri gönderilebildiğine dikkat çekilirken, bu süreçlerin hızlandırılması ve daha etkili hale getirilmesi amaçlanıyor.
Göçmenlerin üçüncü ülkelere gönderilmesi fikri, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni dahil olmak üzere sağ kanattan liderler tarafından yasalaştırılmayı hedefliyor. Von der Leyen'in teklifi yasalaşırsa, sığınma başvurusu kabul edilmeyen göçmenler yalnızca menşe ya da transit ülkelere değil, AB'nin anlaşmaya vardığı herhangi bir üçüncü ülkeye gönderilebilecek.
Brüksel merkezli Göç Politikaları Enstitüsü Direktörü Hanne Bierens, taslağın ikna edici bir geri dönüş mesajı vermek isteyen siyasi irade tarafından desteklendiğini belirtti. Bierens, "Göç konusunda daha sert olmak isteyen siyasi duruşun, yasa tekliflerine gerçekten etki edebildiğini görüyoruz" dedi.
Taslakta üye ülkeler arasında iletişim ve geri gönderilen kişilerin yeniden entegrasyon desteği konularında katkıda bulunduklarını belirten Bierens, mevcut süreçlerin etkinliğini artırmak için üçüncü ülkelerle sürdürülebilir ortaklıklar kurulmasının önemini vurguladı.
Brüksel merkezli insan hakları STK'sı 11.11.11'nin yetkilisi Flor Didden, geri gönderme merkezlerinin stratejinin bir parçası olup olmayacağını tartıştıklarını hatırlatarak, menşe ülkelerin geri kabul konusunda işbirliği yapmadığını ifade etti. Didden, "AB'nin kontrolü dışında olacaklar. Haklarına saygı gösterileceğine dair hiçbir garantimiz olmayacak," dedi.
Bu taslağın, geçmişteki deneysel çözümlerin çoğunun başarısız olduğunu gözler önüne serdiğine dikkat çeken Didden, AB’nin çözüm arayışında üçüncü ülkeler yerine iç mekanizmalarını güçlendirmesi gerektiğini vurguladı.
