Mevsim Geçişinde Uykusuzluk Artıyor — Uzmandan Öneriler
İstinye Üniversitesi Liv Hospital Bahçeşehir Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Belma Doğan Güngen, mevsim geçişlerinde uyku sorunlarının arttığına dikkat çekti. "Mevsim geçişlerinde sıcaklık farkları, rüzgâr ve nem değişiklikleri vücutta fiziksel stres oluşturur. Melatonin ve kortizol gibi uyku ve stresi düzenleyen hormonlar ışık-karanlık döngüsünden doğrudan etkilenir. Mevsim geçişlerinde ışık yoğunluğu değiştiğinde uyku-uyanıklık sinyalleri de bozulabilir"
"Ani sıcaklık değişimleri biyolojik ritmi bozabilir"
Prof. Dr. Güngen, sıcaklık farkları, rüzgâr ve nemdeki değişikliklerin vücutta fiziksel stres oluşturduğunu ve bu dönemde üst solunum yolu enfeksiyonlarının artmasının da uyku düzenini olumsuz etkilediğini vurguladı.
"Işık-karanlık döngüsündeki değişim uykuyu etkiliyor"
Vücudun biyolojik saati olan sirkadiyen ritmin ışığa duyarlı olduğunu belirten Prof. Dr. Güngen, ışık yoğunluğundaki değişimlerin melatonin ve kortizol gibi hormonları etkileyerek uyku-uyanıklık sinyallerini bozabileceğini ifade etti.
"Uykusuzluk bağışıklığı ve günlük performansı düşürüyor"
Prof. Dr. Güngen, uyku sırasında metabolik atıkların temizlendiğini ve bunun beyin sağlığı, hafıza, öğrenme, hormonal denge ile doku onarımı için hayati olduğunu belirterek: "Kaliteli uyku olmazsa bağışıklık düşer. Yorgunluk, halsizlik, odaklanma güçlüğü ve ruh halinde dalgalanmalar daha sık görülür" dedi.
"Mevsim geçişlerinde dikkat edilmesi gerekenler"
"Uykuya dalmada güçlük, sürekli yorgunluk, halsizlik, dikkat ve konsantrasyon sorunları, ruh halinde belirgin değişiklikler, enfeksiyonlara yatkınlık."
"Uyku düzenini korumak için öneriler"
"Her gün aynı saatte yatıp kalkın. Saat 17.00’den sonra kahve, çay, çikolata gibi uyarıcıları tüketmeyin. Yatmadan önce ışık ve gürültüyü azaltın. Elektronik cihazları yatak odasından uzaklaştırın. Ağır yemek, alkol ve sigaradan kaçının. Gündüz uykularını sınırlayın. Düzenli hafif-orta egzersiz yapın (yatmaya yakın olmamalı). Gevşeme teknikleri ve meditasyon uygulayın."
Alkol, sigara ve ağır yemekler de uyku kalitesini düşürebilir
Prof. Dr. Güngen, kafeinin özellikle akşam saatlerinde uykuya geçişi zorlaştırdığına dikkat çekti ve ekledi: "Alkol, sigara ve ağır yemekler de uyku kalitesini düşürebilir. Elektronik cihazlardan yayılan mavi ışık melatonin üretimini baskıladığı için yatmadan en az 1 saat önce kullanımı bırakılmalıdır".
"Kronik hastalığı olanlar daha dikkat etmeli"
Kronik hastalığı veya düzenli ilaç kullanımı olanların uyku düzenine daha fazla dikkat etmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Güngen: "Bu bireyler mutlaka 7-9 saat uyumalı ve özellikle melatonin salgısının en yoğun olduğu 00.00-03.00 saatlerini uykuda geçirmelidir" dedi.
Ne zaman doktora başvurulmalı?
Prof. Dr. Belma Doğan Güngen, başvuru gerektiren durumları şöyle sıraladı: "Uykusuzluk günlük yaşamı, iş ya da okul performansını etkiliyorsa, şikâyet birkaç günle sınırlı kalmayıp devam ediyorsa, uyku hijyenine dikkat edilmesine rağmen düzelme olmuyorsa."
PROF. DR. BELMA DOĞAN GÜNGEN
