ABD ile dengeli yakınlaşma: 25 Eylül dönemi ve sonrası
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 25 Eylül tarihli Beyaz Saray ziyareti, ikili ilişkilerde yeni bir dönemin başlangıcı olarak değerlendirildi. Ziyaret, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’ndaki mesajlar ve Başkan Donald Trump ile yapılan görüşmelerin yanı sıra, Türkiye’nin diplomasi ve ekonomi alanlarında yürüttüğü dengeli politika arayışını görünür kıldı.
Altı yıllık aranın ardından gerçekleşen bu ziyaret, Washington-Ankara hattında "dengeli yakınlaşma" stratejisinin somut adımlarla ilerleyebileceğini gösterdi. Türkiye’nin hem Atlantik ekseniyle hem de Rusya-Çin merkezli güçlerle ilişki kurma iradesi, dış politikada kazan-kazan yaklaşımına dayanan yeni bir denge arayışını işaret ediyor.
Enerji ve ticarette stratejik anlaşmalar
Ziyarette öne çıkan konular arasında nükleer enerji ve LNG tedarik anlaşmaları, dış ticaret hacmini 100 milyar dolar hedefine yaklaştıracak adımlar ve sivil havacılık alımları yer aldı. Özellikle Stratejik Sivil Nükleer İşbirliği Mutabakat Zaptının imzalanması, nükleer alanda uzun vadeli işbirliğinin altyapısını oluşturdu.
Mersin Akkuyu projesi bağlamında Rusya ile yürütülen süreç de dikkate alındığında, gelecekte inşası gündeme gelebilecek nükleer santraller için finansal, teknolojik ve eğitim alanlarında ikili işbirliği yeni bir yakınlaşma patikası açabilir.
Enerji açısından kritik diğer adım, BOTAŞ ile enerji grubu Mercuria arasında imzalanan LNG tedarik anlaşması oldu. Bu anlaşma, 20 yıl boyunca toplamda yaklaşık 70 milyar metreküp ABD kaynaklı doğal gaz eşdeğeri LNG tedarikini öngörüyor ve BOTAŞ’ın küresel LNG sahnesinde pozisyonunu güçlendirmesi bekleniyor.
Ayrıca BOTAŞ ile ABD’li Woodside arasında 2030'dan itibaren 9 yıl süreyle yaklaşık 5,8 milyar metreküp LNG tedarikini içeren uzun dönemli ön anlaşma imzalandı. Bu hamleler, Türkiye’nin arz güvenliğini güçlendirirken Rusya’ya tek taraflı bağımlılığı azaltma ve enerji sepetini çeşitlendirme hedefleriyle uyumlu.
Türkiye’nin LNG depolama kapasisine yapılan yatırımlar, ülkeyi Orta Doğu, Kafkaslar ve Avrupa arasında bir enerji üssü (hub) yapma stratejisine katkı sağlıyor. Bu adımlar, dış politikada esneklik ve stratejik özerklik sağlama potansiyeli taşıyor.
Savunma ve havacılıkta ileri adımlar
Sivil havacılıkta Türk Hava Yolları’nın Boeing ile yürüttüğü anlaşma kapsamında 50’si kesin, 25’i opsiyonlu olmak üzere 75 adet B787 ve 100’ü kesin, 50’si opsiyonlu olmak üzere 150 B737 MAX uçağın satın alınması öngörülüyor. Teslimatlar, motor üreticisi CFM International ile süren görüşmelerin olumlu sonuçlanmasına bağlı.
Ziyaretin sağladığı olumlu iklim, Türkiye’nin ABD’den yeni nesil F-16 tedariki, CAATSA yaptırımlarının kaldırılması ve F-35 projesine geri dönüş gibi Kongre onayı gerektiren konularda ilerleme sağlanmasını kolaylaştırabilir. Bu alanlarda atılacak somut adımlar, karşılıklı ticaret hedefi olan 100 milyar dolar hedefine ulaşılması açısından da önemli dinamizm oluşturacaktır.
Görüşmede tarafların tartışmalı dış politika ve bölgesel güvenlik konularına girmemeye özen göstermesi, iki liderin bu yeni yakınlaşma sürecini kurumsallaştırma iradesinin göstergesi olarak değerlendirildi.
Prof. Dr. Sadık Ünay, İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesidir.
*Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editoryal politikasını yansıtmayabilir.
