Almanya'da 'Anonim Başvuru' Önerisi: Yabancı İsimli Adaylara Ayrımcılık
Berlin-Brandenburg Türkiye Toplumu (TBB) Sözcüsü Ayşe Demir, Siegen Üniversitesi'nin mesleki eğitim başvurularında Alman ismi taşımayan adayların ayrımcılığa uğradığını ortaya koyan araştırmasını değerlendirdi ve şirketlere ad ve fotoğrafın yer almadığı anonim özgeçmiş uygulamasını önerdi.
Araştırmanın bulguları
Siegen Üniversitesi tarafından 2022-2025 döneminde yapılan çalışmada, Federal İş Ajansı üzerinden staj yeri ilanı veren şirketlere farklı isimlerle toplam 50 bin elektronik posta gönderilerek mesleki eğitim başvuruları yapıldı. Araştırma, başvuru sahiplerinin isimleri üzerinden ayrımcılığın gerçekleştiğini gösterdi.
Çalışmanın sonuçlarına göre, Almanca isimle yapılan başvurular ile Almanca olmayan isimlerle yapılan başvurular arasında belirgin farklar gözlendi. Öne çıkan veriler şunlar:
"Lukas Becker" adına yapılan 100 başvuruya şirketler ortalama 67 cevap gönderdi. Diğer isimlere ilişkin ortalamalar ise şöyle:
Ivan Smirnov (Rusça) — ortalama 56 cevap,
Ariel Rubenstein (İbranice) — ortalama 54 cevap,
Yusuf Kaya (Türkçe) — ortalama 52 cevap,
Habiba Mahmoud (Arapça) — ortalama 36 cevap.
Araştırma ekibi, kurgu adayların başvurularında okula devam ettiklerini beyan ettiklerini belirterek bu sonuçların, öğrenimine devam eden gençlerin mesleki eğitime erişimde ne kadar güçlük yaşadığını gösterdiğine dikkat çekti. Yaklaşık 700 şirket ile yapılan görüşmelerde firmalar, ayrımcılığın nedenleri olarak dil engeli, kültürel farklılıklar ve oturum izni endişelerini sıraladı. Ayrıca bazı şirketler, göçmen istihdamının bürokrasi ve resmi makamlarla ilişkilerde ek yük oluşturabileceğini düşündüklerini ifade etti.
Siegen Üniversitesi Ekonomi Eğitimi Merkezi Araştırma Görevlisi Dilara Wiemann, rapor sunumunda bu sonuçların ayrımcılığa uğrayan adaylar için felaket anlamına geldiğini vurgulayarak: "Belirgin bir şekilde daha iyi karne notları veya sosyal alanda faaliyet göstermek bile kökenin, başarıdan daha belirleyici olduğunu gösteriyor." ifadelerini kullandı.
TBB'nin önerileri ve uygulama deneyimi
TBB Sözcüsü Ayşe Demir, Arapça ve Türkçe isimli gençlerin mülakat çağrısına daha az alınmasının Siegen Üniversitesi'nden önce de pek çok araştırmada ortaya çıktığını belirterek konunun artık akademik tartışmadan çıkarılıp somut önlemler alınması gerektiğini söyledi. Demir, TBB'nin uyguladığı anonim iş başvurularının olumlu sonuç verdiğini aktararak: "Bununla ilgili çok iyi sonuçlar aldık. Bizim talebimiz, özellikle mesleki eğitim yerlerinden anonim iş başvurusunu uygulasınlar çünkü anonim iş başvurusunda fotoğraf olmayacak, isim olmayacak." dedi.
Demir, şirketlerin ön yargılı davranma ihtimaline rağmen anonim başvurunun adaylara en azından mülakatta kendilerini kanıtlama fırsatı sağlayacağını vurguladı. Önyargıları kırmak için deneme stajları verilmesini öneren Demir, sık görülen ön yargıların gençlerin düşük motivasyonlu, güvenilir veya dakik olmadıkları gibi düşünceler olduğunu, deneme stajlarıyla bu kaygıların ortadan kalkabileceğini belirtti. Ayrıca bazı firmaların "Müslüman gençlerin beş vakit namaz kılması iş ortamını bozabilir" kaygısına karşı deneme stajlarının ikna edici olacağını söyledi.
Demir, devletin anonim iş ve meslek başvurularını teşvik etmesini ve bu uygulamanın çokkültürlülük konseptinin parçası olarak iş yerlerine mesleki eğitim konusunda mali destek sağlanmasını önerdi. Binlerce gencin mesleki eğitim yeri aradığı, birçok şirketin ise gençlere mesleki eğitim sunmak istediği belirtilerek, gençler ve eğitim sunmak isteyen kurumların bir araya getirilmesi amacıyla meslek fuarları düzenlenmesi talep edildi. Demir, geçmişte TBB'nin düzenlediği fuarların birçok mülteci ve göçmen kökenli gencin mesleki eğitim bulmasında etkili olduğunu belirtti.
Gençlere çağrı ve hukuki imkanlar
Demir, mesleki eğitim arayan gençlere "kesinlikle pes etmesinler" çağrısı yaparak mesleki eğitimin Almanya'da çok önemli olduğunu ve diplomasız kalmanın iş hayatına girişte zorluklar yaratacağını söyledi. Ayrımcılığa uğrayanların şikayette bulunmasını isteyen Demir, hissi olaylara karşı hukuki süreç başlatmanın zor olduğunu ancak mülakatta açıkça "Sen Müslümansın, seni almıyorum" gibi ifadelerle karşılaşılması durumunda birçok hukuki imkan bulunduğunu belirtti.
Demir, Almanya'da Eşit Muamele Yasası kapsamında her eyalette ayrımcılıkla mücadele ofisleri ve danışma yerleri bulunduğunu, ilgili yerlere başvurularak danışma alınabileceğini ve hukuki sürecin başlatılabileceğini söyledi. Ancak Eşit Muamele Yasası'nın devlet kurumlarındaki ayrımcılığı kapsamadığı, yalnızca özel sektördeki vakaları düzenlediği ve cezaların caydırıcı olmadığına dikkat çekti. Bu nedenle kanunun yenilenmesi gerektiğini belirten Demir, önceki hükümetin programında yer almasına rağmen yasanın yenilenmediğini ve yeni hükümetten düzenleme beklediklerini ifade etti.
Sonuç olarak, Siegen Üniversitesi'nin verileri yabancı isimli adayların mesleki eğitim başvurularında daha az şans elde ettiğini gösterirken, TBB ve araştırmacılar anonim başvuru uygulaması ve deneme stajları gibi somut önlemlerle ayrımcılığın azaltılabileceğini savunuyor. Aynı zamanda gençlere pes etmemeleri ve ayrımcılık durumlarında ilgili ofislere başvurmaları çağrısı yapılıyor.
