Balık yetiştiriciliği atıkları mikroalglere dönüştürülüyor
GÜLSELİ KENARLI - İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi yüksek lisans öğrencisi Zehra Güngör, balık yetiştiriciliğinden kaynaklanan atıkları mikroalg üretiminde değerlendirerek deniz kirliliğinin azatılmasına katkı sunmayı amaçlayan bir proje geliştiriyor.
Proje ve yöntem
Güngör, projesini İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Su Ürünleri Yetiştiriciliği ve Hastalıkları Bölümü Öğr. Üyesi Prof. Dr. Devrim Memiş ve aynı bölümden Dr. Öğr. Üyesi Gökhan Tunçelli danışmanlığında yürütüyor. Proje; balık yetiştiriciliğinde ortaya çıkan atık suyun topraksız tarımda kullanıldığı akuaponik sistem üzerinden geliştirildi.
Bu yöntemde balıkların yemlerinde sindiremediği kısımlar, dışkı ve üre suya karışıyor; söz konusu su bitki yetiştiriciliğinde kullanılıyor. Bitkiler suyu temizlese de mekanik filtrasyon sonucu geriye azot ve fosfor açısından zengin bir çamur kalıyor. Güngör'ün çalışması, bu çamurun denize deşarj edilmeden alg yetiştiriciliğinde kullanılmasını öneriyor ve böylece azot ve fosfor yükünün azaltılması ile sürdürülebilir döngüsel üretim hedefleniyor.
Uzmanların değerlendirmesi
Projeden danışmanlardan Dr. Öğr. Üyesi Gökhan Tunçelli, AA muhabirine yaptığı açıklamada öğrencisinin ders kapsamında geliştirdiği fikrin kısa sürede projeye dönüştüğünü söyledi. Tunçelli, dersin uygulaması sırasında Zehra'nın, "Bu kalan atığı biz sürekli atmak durumunda kalıyoruz ama burada hala belli bir azot, fosfor yükü var" dediğini aktardı.
Tunçelli, konuya ilişkin olarak, "Bunun bir kısmı vücutta tutulurken, bir kısmı dışarıya atılıyor. Bu atıklar göllere, nehirlere, denizlere ulaştığında azot ve fosfor yükü artıyor. İnsan nüfusu sürekli artıyor ama dünyanın kaynakları sınırlı. Bu süreci sürdürülebilir hale getirmenin yollarını arıyoruz. Balığa verilen proteinin ziyan olan kısmını mikroalg üretiminde değerlendirerek hem atıkları ekonomiye kazandırmayı hem de denizlere ulaşan kirliliği azaltmayı amaçlıyoruz."
Daha sonra Tunçelli, geliştirilen sistemle dışarıya verilen azot ve fosfor yükünü neredeyse sıfıra indirebileceklerini belirterek, "Balığın yemediğini bitki alıyor, bitkinin alamadığı çamurda kalıyor. Biz bunu biyoreaktörlerde alg üretimine dönüştürerek neredeyse sıfır azot ve fosfor yüküyle deşarj edilebilecek bir sistem tasarlıyoruz." dedi.
Mikroalgler için besi ortamı oluşturduk
Projeyi geliştiren Zehra Güngör, fakültede kurdukları akuaponik sistemde balıklardan çıkan atıklarla marul gibi tüketime uygun bitkiler yetiştirdiklerini, ancak sistem kapalı bir döngü olduğundan bir süre sonra çamur ve atık su şeklinde yeni bir atığın oluştuğunu anlattı. Bitkilere verilen atıklardan geriye kalan besin açısından zengin çamuru çeşitli yöntemlerle işleyip, içindeki azot ve fosforu çözerek mikroalgler için bir besi ortamı oluşturduklarını ve mikroalgleri bu ortamda geliştirdiklerini söyledi.
Güngör, mikroalglerin dünya çapında giderek önem kazandığını vurgulayarak, "Artan nüfus ve azalan kaynaklar nedeniyle mikroalgler biyoprotein ve biyoaktif maddeler açısından çok değerli. Biyodizel üretiminde, gıda ve kozmetik sanayisinde kullanılabiliyorlar. Bu yüzden atıklardan besi yeri elde ederek maliyeti düşürmek ve üretimi uygun hale getirmek çok önemli. Bizim çalışmamız da buna katkı sağlayabilir." diye konuştu.
Projenin hedefi; balık yetiştiriciliğinden kaynaklanan atıkları ekonomiye kazandırırken, denizlere ulaşan azot ve fosfor yükünü azaltarak çevresel etkiyi minimize etmek ve sürdürülebilir bir üretim döngüsü oluşturmak olarak özetlenebilir.
İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi İç Su Kaynakları Ana Bilim Dalı yüksek lisans öğrencisi Zehra Güngör, balık yetiştiriciliği atıklarının mikroalg üretiminde değerlendirilmesini sağlayacak projesiyle denizlerdeki kirlilikle mücadeleye katkı sunmayı hedefliyor. Güngör, AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
