Çanakkale Savaşları'nın Tek Kadın Gazetecisi: Wanda Zembruska
Bulgaria'nın Utro gazetesi muhabiri Wanda Zembruska, 110 yıl önce 26 yaşındayken aldığı özel izinle Gelibolu Yarımadası'nda 10 gün boyunca cephede yaşananları 8 mektupla aktardı. Zembruska, Çanakkale Savaşları'nın her cephesinde kanlı muharebelerin yaşandığı dönemde, bu tarihi anları dünyaya duyuran tek kadın gazeteci olarak basın tarihine adını kazandırdı.
Wanda Zembruska'nın Hayatı ve Savaşın İçinde Olma Azmi
Osmanlı İmparatorluğu'na 19. yüzyılın ortalarında sığınan soylu bir Leh ailesinin mensubu olan Zembruska, 1889'da Sofya'da doğdu. 26 yaşında genç bir muhabir olarak, 1915 yılı Temmuz ayında, Sofya'da yayınlanan Utro gazetesi adına İstanbul'a geldi. Amacı, Osmanlı-Bulgar Hudut Tashihi Anlaşması görüşmelerini aktarmaktı.
Çanakkale Cephesi'ne gitmek için yaklaşık bir ay boyunca yollar arayan Zembruska, yabancı meslektaşlarıyla birlikte bindiği torpidoyla Tekirdağ üzerinden Gelibolu Yarımadası'na ulaşmayı başardı. Kandiliğin gölgesinde, bomba ve havan mermilerinin yağmuru altında 10 gün boyunca orada bulunarak, savaşın gerçek yüzünü kadın bakış açısıyla yazdı.
Çanakkale Cephesi'nden Gönderdiği Mektuplar
Zembruska'nın, Çanakkale cephesinden gazetesine gönderdiği mektuplar, 2019 yılında Prof. Dr. Hüseyin Mevsim'in çevirisiyle yayımlanan "Muhabirimiz Çanakkale Cephesi'nden Bildiriyor" kitabında yer aldı. Zembruska, ana dili Lehçe’nin yanı sıra Fransızca, Bulgarca, Romence ve Almanca dillerini de biliyordu. 6. mektubunda, Anafartalar Grubu Komutanı Mustafa Kemal'in karargahını ziyaretini ve gözlemlerini aktardı.
Mustafa Kemal'in Liderliği ve Savaşın Gidişatı
Zembruska, Mustafa Kemal'i şu sözlerle tanımlıyor: "Uzun boylu, düzgün vücutlu ve 35-40 yaşlarında, neşeli ve memnun." Mektuplarında, Türk askeri ile İngilizler arasındaki çatışmaların detaylarını aktaran Zembruska, yine Kemal'in kendilerine, "Buradan gitmenize izin yok" dediğini ve Türk askerinin cesaretini müjdelediğini yazıyor.
Wanda Zembruska'nın Kalemiyle Geçmişe Işık Tutan Bir Dönem
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat, Zembruska'nın mektuplarının, Mustafa Kemal ile buluşmalarını içerdiğini belirterek, bu bilgilerle savaşın gidişatı hakkında önemli bir perspektif elde edildiğini açıkladı. Zembruska, savaşın kritik anlarına tanıklık ederek, basın tarihinin derinliklerine doğru bir yolculuk yapmamıza olanak tanımıştır.
Wanda Zembruska'nın hikayesi, savaşın içinde kadın sesinin ne denli önemli olduğunu ve tarihin akışını nasıl şekillendirebildiğini bizlere bir kez daha hatırlatıyor.
Bulgaristan'ın Utro gazetesi muhabiri Wanda Zembruska, 110 yıl önce her cephesinde kanlı muharebelerin yaşandığı Çanakkale Savaşları'nı dünyaya duyuran tek kadın gazeteci olarak basın tarihine adını yazdırdı. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat (fotoğrafta), konuya ilişkin açıklamalarda bulundu.
Bulgaristan'ın Utro gazetesi muhabiri Wanda Zembruska, 110 yıl önce her cephesinde kanlı muharebelerin yaşandığı Çanakkale Savaşları'nı dünyaya duyuran tek kadın gazeteci olarak basın tarihine adını yazdırdı. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat (fotoğrafta), konuya ilişkin açıklamalarda bulundu.
