İran Meclisi NPT'den Çekilme Tasarısının İncelemesini Tamamladı
Meclis süreci ve Deligani'nin açıklamaları
İranlı milletvekili Hüseyni Hacı Deligani, Avrupa ülkelerinin Tahran'a Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını yeniden getirme adımı üzerine Meclisin, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT)'nden çekilmeyi öngören yasa tasarısının incelemesini tamamladığını açıkladı.
Yarı resmi Tesnim Haber Ajansına konuşan Deligani, 'Avrupa ülkelerinin snapback mekanizmasını harekete geçirmesi, bu planın parlamentoda daha ciddi bir şekilde ele alınmasına yol açtı ve şu anda inceleme ve sonuçlandırma aşamaları tamamlandı.' dedi.
Karar gerekçesi ve yetkili görüşleri
Deligani, tasarının ülkenin çeşitli kademelerinde ele alındığını belirterek, 'Ülke yetkilileri ve tüm karar verici organlar arasında Avrupa ülkelerinin eylemlerine karşı en iyi seçeneğin NPT'den çekilmek olduğu konusunda bir fikir birliği var. Avrupa ülkelerinin eylemlerine karşı en iyi seçenek NPT'den çekilmektir.' ifadelerini kullandı.
Snapback hamlesi ve uluslararası tepkiler
İngiltere, Fransa ve Almanya, 28 Ağustos'ta, ABD'nin tek taraflı çekilmesinden sonra uygulanmayan 2015 nükleer anlaşmada yer alan ve 'snapback' olarak adlandırılan mekanizmayı işletme kararı almıştı.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, Avrupalı tarafların mekanizmayı harekete geçirebilecek hukuki dayanağa sahip olmadığını söylemişti; Erakçi, bunların 'anlaşmanın temellerini ihlal ettikleri' ve 'anlaşmadaki katılımcı rollerini kaybettikleri' yönündeki değerlendirmeyi aktardı.
Rusya ve Çin ise Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine İran ile ortak gönderdikleri mektupta, Avrupalı ülkelerin snapback kararının 'hukuken geçersiz' ve 'mantıksız' olduğunu savundu.
Gelişen takvim
İran, İsrail ve ABD saldırıları sonrasında askıya aldığı denetimlerin yeniden başlamasını sağlayacak şekilde UAEA ile 9 Eylül'de anlaşmaya vardı, ancak Avrupa bu adımı yeterli bulmadı.
Tahran'a BM yaptırımlarını kaldıran 2231 sayılı BMGK kararındaki snapback prosedürü kapsamında, BMGK'ye sunulan ve yaptırımların geri getirilmemesini öngören tasarı 19 Eylül'de yapılan oylamayla reddedildi.
Snapback süreci, yeni bir anlaşma ya da son tarihin uzatılmaması halinde 28 Eylül gece yarısı sona erecek ve İran'a BM yaptırımları otomatik olarak yeniden yürürlüğe girecek.
İran'ın olası adımları
İran Dışişleri Bakanı Erakçi, 12 Eylül'de İran'ın bu durumda NPT'den çekilmek dahil adımlar atabileceğini bildirmişti.
