Orman Yangınları Bu Yıl Yaklaşık 4 Milyon Ton Karbondioksit Saldı
GÜLSELİ KENARLI - İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Doğanay Tolunay, orman yangınlarının sadece ekosistemi tahrip etmediğini, aynı zamanda atmosfere önemli miktarda sera gazı saldığına dikkat çekti.
Türkiye'de yangınların ölçüleri ve karbon salımı
Prof. Dr. Doğanay Tolunay, 1 hektar orman yandığında ortalama olarak 200-250 ton karbondioksit atmosfere salındığını belirterek, bu yıl ülkemizde orman yangınlarından dolayı yaklaşık 4 milyon ton karbondioksit atmosfere ulaştığını açıkladı.
Tolunay, Türkiye'de ormanların 1 hektarında yaklaşık 110 ton karbon depolandığını ve bunun karbondioksit karşılığının 450-500 ton civarında olduğunu kaydetti. Bu yıl yaklaşık 70 bin hektar orman alanının yandığını, bunun üzerinden hesaplandığında 3,5 milyon ton civarında doğrudan emisyon oluştuğunu, yangınların özellikle daha sık orman bulunan bölgelerde çıktığı düşünülürse bu miktarın 4-4,5 milyon tona yükselebileceğini vurguladı.
Ulusal ve uluslararası tablo
İklim değişikliğinin yol açtığı sıcaklık ve kuraklık, bu yıl Türkiye ve dünyada yangınları artırdı. ABD'nin California eyaletinde, Los Angeles kentinin çeşitli noktalarında 7 Ocak akşamı başlayan ve şiddetli rüzgarla yayılan yangın yerleşim yerlerinde büyük hasar bıraktı. Avrupa Orman Yangını Bilgi Sistemi verilerine göre, AB ülkelerinde 26 Ağustos itibarıyla yanan alan 1 milyon 25 bin 36 hektare ulaşırken, orman yangını kaynaklı karbon emisyonları aynı dönemde rekor seviyeye çıkarak 38 milyon tonu aştı. Geçen yıl aynı dönemde bu miktar 11 milyon ton idi.
Türkiye'de Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre, 1 Ocak'tan 2 Eylül'e kadar toplam 5 bin 832 yangın çıktı; bunların 2 bin 492'si orman alanlarında, 3 bin 340'ı kırsal alanlarda gerçekleşti.
Yutak alan kaybı ve iklim dengesi
Tolunay, yangınların ormanların karbon yutma kapasitesini azalttığını belirterek, Türkiye'de 1 hektar ormanın yılda yaklaşık 4 ton karbondioksit atmosferden çekip depoladığını söyledi. Yanan 70 bin hektar nedeniyle bu yıl yaklaşık 250-280 bin ton karbondioksitin atmosferden alınamayacağını, dolayısıyla hem doğrudan emisyon arttığını hem de yutak kaybı nedeniyle karbon emiliminin azaldığını ifade etti.
Tolunay, Türkiye'nin yıllık sera gazı emisyonunun yaklaşık 593 milyon ton, ormanların atmosferden aldığı karbondioksitin ise 68 milyon ton seviyesinde olduğunu, yangınların bu dengeyi bozduğunu vurguladı.
Mega yangınlar, yeni rejim ve önlemler
Prof. Dr. Tolunay, ülkenin 2021'den itibaren 'mega yangınlar' ile karşılaştığını hatırlatarak, 2021'de 140 bin hektar orman alanının yandığını ve yaklaşık 9,5 milyon ton karbondioksit emisyonu kaydedildiğini belirtti. Akdeniz Havzası ve Avrupa'nın güneyinde son yıllarda yaşanan büyük yangınların atmosfere verilen emisyonu geçmiş yıllara göre katbekat artırdığını söyledi.
Tolunay, yeni yangın rejimine uygun, önlem odaklı stratejiler geliştirilmesi gerektiğini, yangınların çıkmasını engellemek ve vatandaş bilinçlendirmesinin önemini vurguladı. Ayrıca orman yangınlarında riskin kritik düzeye ulaştığını gösteren '30+30+30 kuralı'na dikkat çekerek, bunun 'sıcaklığın 30 derece üzerinde, bağıl nemin yüzde 30'un altında ve rüzgar hızının saatte 30 kilometrenin üzerinde olduğu' durumları tanımladığını hatırlattı.
Birleşmiş Milletler tarafından ilan edilen ve hava kalitesini iyileştirmeyi hedefleyen 'Mavi Gökyüzü İçin Uluslararası Temiz Hava Günü' her yıl 7 Eylül'de anılmakta; Tolunay bu gün vesilesiyle yangınların hava kalitesi ve iklim üzerindeki etkilerine dikkat çekti.
