Diyarbakır Kocaköy'de 6 Milyon Yıllık Buzul Çağı Kalıntısı: Mantar Kaya
Bölge ve oluşumun özellikleri
Diyarbakır'ın Kocaköy ilçesinde, ilçe merkezine yaklaşık 4 kilometre uzaklıkta bulunan geniş kaya parçası, ince bir sütun üzerinde dengede durması nedeniyle hem yerel halkın hem de uzmanların dikkatini çekiyor. Yerel tabirle 'mantar kaya' veya diğer adıyla 'kalkan kaya' olarak anılan bu yapı, yıllara meydan okuyan görünümüyle öne çıkıyor.
Antropolog Naci Akdemir, bölgenin sediment tortulu kaya kütlelerinden oluştuğunu belirterek, arazinin Afrika-Arabistan platosunun Avrasya'yı kuzeye itmesiyle şekillendiğini ifade etti. Akdemir, bu yükselme sürecinin yaklaşık 250-300 milyon sene önce başladığını ve halen devam ettiğini söyledi.
Akdemir, sürecin hızına ilişkin olarak, 'Yükselmeye devam ediyor. Bilginlerin söylediğine göre, ilerleme hızı, tırnakların büyüme hızı kadardır. Yani yılda 10-15 milimetre kadar kuzeye doğru gidiyor' değerlendirmesinde bulundu ve bu yapıyı coğrafyacılar tarafından 'şeytan masası' veya 'mantar kayası' olarak tanımlanan tipik bir örnek olarak nitelendirdi.
Uzmanın buzul çağı yorumu
Akdemir, oluşumun oluşum mekanizmasına dair şunları kaydetti: 'Bunlar, daha çok su ve rüzgar aşındırmasıyla oluşmakla birlikte, benim kanaatime göre bu, biraz da buzul çağından kalma bir aşındırmanın eseridir'. Uzman, bulunduğu zeminde su akışı veya dere izine rastlanmadığını belirterek, bu nedenle yapının buzul aşındırması sonucu meydana geldiği yorumunu dile getirdi.
Akdemir, sözlerini şöyle sürdürdü: 'Kalkan kaya diyoruz. Savaş aleti olan kalkana benzetiliyor. Bu kalkan kaya, Kocaköy'ün en önemli simgelerinden bir tanesidir. Yaklaşık 5-6 milyon sene önce bu hale geldi. Çünkü bu süreçte, şimdiki Afrika-Arabistan ile şimdiki Avrasya arasında Atlas Okyanusu ile Hint Okyanusu bir birine bağlayan bir Tetis Denizi vardı. Akdeniz bunun bakiyesi, kalıntısıdır'.
Uzmanın değerlendirmesi, bölgedeki jeolojik geçmişle bu oluşumun bağlantısını vurguluyor ve 'mantar kaya'nın hem bilimsel hem de kültürel açıdan Kocaköy için önemli bir simge olduğunu ortaya koyuyor.
DİYARBAKIR’IN KOCAKÖY İLÇESİNDE BULUNAN "MANTAR KAYA" VEYA DİĞER ADIYLA BİLİNEN "KALKAN KAYA", TAHMİNİ 6 MİLYON YIL ÖNCE BUGÜN AYAKTA KALAN ŞEKLİNİ ALIP, BUZUL ÇAĞI KALINTISI OLARAK DEĞERLENDİRİLİYOR.
