Kızılırmak Deltası'nda manda yetiştiriciliği markalaşıyor
Kızılırmak Deltasının geleneksel manda yetiştiriciliğini modern, sürdürülebilir ve katma değerli bir yapıya kavuşturmayı amaçlayan "Mandadan Markaya" projesi hayata geçirildi. Proje, bölgedeki üretimin bilimsel destekle markalaşmasını sağlayarak üreticilerin ekonomik gücünü artırmayı hedefliyor.
Projenin koordinasyonu ve bütçesi
Projede Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Yetiştirme ve Islahı Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Kemal Ayan yürütücü, eğitim danışmanlığını Doç. Dr. Bakiye Kılıç üstleniyor. Koordinasyon ise Ondokuzmayıs Yerel Eylem Grubu Derneği (OMYEGDER) Başkanı Tolga Eren tarafından sağlanacak. Projenin toplam bütçesi 60 bin dolar olup, uygulama süresi 12 ay olarak belirlendi.
Hedefler ve uygulanacak çalışmalar
Proje, manda varlığının korunmasının yanı sıra yerel halkın gelir kaynaklarının güçlendirilmesini amaçlıyor. Samsun’a özgü manda ürünleri için coğrafi işaret süreci başlatılacak; pazar araştırmaları, ambalaj tasarımı ve online satış kanallarının etkin kullanımıyla ürünlerin ticari değeri artırılacak. Üreticilere hijyenik sağım, doğru yemleme ve modern dölleme yönetimi gibi teknik konularda kapsamlı eğitimler verilecek.
Bilgilendirme toplantısında öne çıkanlar
Kızılırmak Deltası’ndaki üreticiler ile proje ortakları ve akademisyenlerin katıldığı bilgilendirme toplantısında Prof. Dr. Ali Kemal Ayan projenin tarihçesini ve hedeflerini anlattı. Ayan, "Mandadan Markaya projesi ilk olarak 2005 yılında Manda Sevdamız projesiyle başladı. Birleşmiş Milletlerin Küresel Çevre Fonu destekli bir projeydi. O projeden sonra geldiğimiz bu noktadan manda sürü sahiplerinin hem manda sayıları attı. Manda sütünden ve etinin yapılan ürünlerin çeşitlendirilmesi, pazar değerlerinin arttırılması ve marka yolcuklarının oluşturulmasıyla ilgili bir ihtiyaç ortaya çıktı. Bu ihtiyacı karşılamak için manda ile ilgili olan bütün kurumlar kuruluşların desteğiyle bu projeyi yürütmeye çalışıyoruz. Manda bu sulak alanların en önemli ekosistem mühendisleridir. Burada mandanın ekonomik öneminin yanında ekolojik bir önemi mevcuttur. Mandaya, manda üreticilerine, manda ürünlerini pazara taşıyan bir projedir" dedi.
Uluslararası destek ve beklentiler
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı temsilcisi Gökmen Argun ise projenin bölge için önemine dikkati çekti: "Türkiye’de 33 yılımız. 400 üzerinde proje destekledik. Samsun şu anda bizim odak alanımız. Burada 11 tane proje destekledik. Bunlardan 1 tanesi de ‘Mandadan Markaya’ projesidir. Geçmişte desteklediğimiz ‘Manda Sevdası’ projesinin ikinci kademesi gibi gözüküyor. Muazzam bir çalışmanın bu aşamaya gelmesi bizi çok heyecanlandırdı. Umut ediyorum manda gerçek anlamda hem Samsun için hem Kızılırmak Deltası’ndaki çeşitliliği tanıtmak için muazzam bir fırsat olur. Mandanın o güzel ürünlerini afiyetler içerisinde yeme fırsatı verir".
Samsun'da manda varlığı ve üreticinin sorunları
Samsun, Türkiye’nin en yüksek manda varlığına sahip ili olmasına rağmen üretim ve pazarlamada düşük katma değer problemi yaşıyor. Üreticilerin sorunlarını anlatan İsmail Metin şunları söyledi: "Samsun’da 2008 yılında kurulduğumuz yıllarda manda sayısı 7 bin adetti. Türkiye genelinde ise 30 bin adetti. Bakanlığımız ve üniversitemiz ile yapmış olduğumuz projelerle 2024 yılında 22 bine çıktı. Maalesef bu durum aşağıya inmeye başladı. Şu anda 19 bin manda varlığımız var. Bunların yegane sebeplerinden bir tanesi de ekonomik sıkıntılardır. Beslenme alanlarındaki yırtıcı hayvanlardan dolayı yüzde 10 yavru kaybımız var. Bu durum da manda sayısının artışını engelliyor. Markalaşma konusunda ise süt verimini arttırmamız gerekiyor. Bizim manda birliğimiz ıslah birliğidir. Türkiye genelinde 30 bin manda da ıslah projesi yürütüyoruz. Bunun 4 bin tanesi Samsun’dadır. İtalya, Türkiye’den dünyanın diğer illerinde aldığı mandaları 30 yılda ıslah etmiş. Bugün İtalya’nın süt ortalaması 9 kilodur. Önce süt ortalamasını yükseltmiş. Biz de 6 kilo bile olamadık".
Kırsalda kadınlar ve gençler ön planda
Proje, kırsalda istihdamı artırmayı öncelikli hedef olarak belirledi. Bu kapsamda 50 kadın ve genç üreticie yönelik eğitim, mentorluk ve destek bilgilendirmeleri yapılacak. Engiz Kadın Girişimi Kooperatifinin katkılarıyla üretici örgütlenmesi ve kooperatifleşme güçlendirilecek.
Beklenen ekonomik etki
Proje sonunda manda ürünleri için güçlü ve tanınabilir bir marka kimliği oluşturulması ve bölge üreticilerinin toplam gelirinde yaklaşık 150 bin dolarlık artış sağlanması hedefleniyor. Yerel festivaller, tadım etkinlikleri ve sosyal medya kampanyalarıyla manda ürünlerinin ekolojik değeri ve sağlık faydaları kamuoyuna tanıtılacak.
Yetkililer, projenin Kızılırmak Deltası’nda sürdürülebilir tarım ve hayvancılık adına örnek bir model oluşturacağını belirtti. Tanıtım toplantısında ayrıca OMÜ Yerel Eylem Grubu Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Tolga Erel, Bafra Doğa Koruma ve Milli Parklar Şefliğinde görevli Cengiz Akyüz ve OMÜ Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümünden Doç. Dr. Bakiye Kılıç Topuz da sunum yaptı. Toplantı, manda ürünlerinin sunumu ile sona erdi.
SAMSUN’UN DOĞAL MİRASLARINDAN BİRİ OLAN KIZILIRMAK DELTASI’NDA MANDA YETİŞTİRİCİLİĞİNİ MODERN, SÜRDÜRÜLEBİLİR VE KATMA DEĞERLİ BİR YAPIYA KAVUŞTURMAK AMACIYLA "MANDADAN MARKAYA" PROJESİ HAYATA GEÇİRİLİYOR. PROJE İLE BÖLGEDEKİ GELENEKSEL ÜRETİM, BİLİMSEL DESTEKLE MARKALAŞMA SÜRECİNE GİRECEK.
