TENMAK’ın İ-RİS: İHA Tabanlı Yerli Radyasyon İzleme Sistemi
FİRDEVS YÜKSEL - Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) bünyesinde geliştirilen İnsansız Radyasyon İzleme Sistemi (İ-RİS), nükleer güvenlik ve radyasyon izleme alanında yerli ve yenilikçi bir çözüm sunuyor.
İ-RİS ne işe yarıyor?
AA muhabirinin TENMAK'tan edindiği bilgiye göre, İ-RİS İHA tabanlı bir radyasyon doz hızı dedektörü olarak, erişilmesi güç bölgelerde ve ölçümlerin zaman aldığı alanlarda operatöre güvenli mesafeden radyolojik haritalama yapma imkanı sağlıyor. Radyolojik veya nükleer acil durumlarda, ilk müdahale ekiplerinin halkın ve çevrenin maruz kalabileceği doz hızlarını ve bu dozların bulunduğu bölgeleri hızlı ve etkin şekilde tespit etmesi hayati öneme sahip; İ-RİS bu ihtiyaca yanıt veriyor.
Teknik özellikler
İ-RİS, yaklaşık 12,5 kilogram ağırlığında olup, saniyede 15 metre yatay uçuş hızına ulaşabiliyor ve 30-40 dakika havada kalabiliyor. Ayrıca 20 kilometre menzile sahip olan sistem, bu özellikleriyle radyolojik haritalama ve radyoaktif kaynak tespiti yapabiliyor.
Modüler ve bağımsız kullanım
Sistem, İHA'dan bağımsız olarak da hizmet sunabiliyor. Yaklaşık 5 kilogram ağırlığındaki modüler yapıda sunulan radyasyon izleme sistemi, iki farklı dedektör barındırıyor ve ihtiyaçlara göre esnek kullanım sağlıyor.
Veri analizi ve tespit yetenekleri
İ-RİS tarafından elde edilen gama radyasyon sayım verileri, coğrafi bilgi sistemleri ve jeoistatistiksel yöntemler kullanılarak analiz ediliyor. İnterpolasyon yöntemiyle ölçüm noktaları arasında kalan bölgeler için hesaplamalar yapılarak radyolojik yoğunluk haritaları oluşturuluyor. Bu sayede çok düşük aktiviteli radyoaktif kaynakların tespiti de mümkün hale geliyor.
Kullanım alanları
Sistem, nükleer ve radyolojik acil durum müdahalelerinde, nükleer tesis güvenliğinin sağlanmasında, atık sahalarının radyolojik denetiminde ve kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer tehdit tespit operasyonlarında etkin şekilde kullanılabiliyor.
TENMAK’ın stratejik hedefleri
TENMAK, Türkiye'nin enerji ve maden alanlarındaki bilimsel ve teknolojik kapasitesini geliştirmeyi amaçlayarak nükleer enerji, nadir toprak elementleri, bor teknolojileri, temiz enerji ve iyonlaştırıcı radyasyon gibi stratejik alanlarda AR-GE çalışmaları yürütüyor. Kurum bünyesinde Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü (NÜKEN) başta olmak üzere Bor Araştırma Enstitüsü, Nadir Toprak Elementleri Araştırma Enstitüsü, Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü ve Enerji Araştırma Enstitüsü gibi merkezler yer alıyor.
Kurum ayrıca teknoloji transfer ofisleri, AR-GE merkezleri, eğitim ve bilgilendirme birimleriyle Türkiye'nin bilimsel altyapısını güçlendiriyor ve yeni ürünler geliştirmeyi, mevcutları iyileştirmeyi ve bu alanlarda dünya liderliğini hedefliyor.
