TÜİK Ana Revizyonunu Tamamladı: Ulusal Hesaplar ve GSYH Verileri 1995'e Kadar Güncellendi
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Avrupa Birliği uygulamalarını takip ederek Ulusal Hesaplar Sistemi kapsamında yürüttüğü ana revizyon çalışmalarını tamamladığını açıkladı. Kurum açıklamasında, sistemin ekonomik faaliyetlerin ölçümüne yönelik dinamik yapısı gereği dönem dönem güncellenmesinin zorunlu olduğu vurgulandı.
Açıklamada, "Uyumlaştırılmış Avrupa Revizyon Politikası" doğrultusunda 5 yılda bir ana revizyon yapıldığı; geçen yıl Avrupa Birliği üye ülkeleri tarafından ana revizyonun gerçekleştirildiği hatırlatıldı. Bu çerçevede Eurostat ile ortak projeler yürütüldüğü, sınıflama, iş kayıtları, anketler, idari veri kaynakları ve bilgi teknolojileri altyapısının uyumlaştırılmasına yönelik çalışmalara yer verildiği belirtildi.
Arz ve Kullanım, Girdi-Çıktı Tabloları ile Veri Kaynakları
Açıklamaya göre, idari kayıtların daha etkin kullanılması ve e-fatura bilgilerinin işlenmesiyle girişimlerin girdi yapısına ilişkin veriler derlenmiştir. Yeni veri kaynakları kullanılarak, arz ve kullanım tabloları ile girdi-çıktı tabloları A-64 düzeyinde hazırlanmıştır. 2023 arz ve kullanım tabloları, Ulusal Hesaplar Sistemi ve Avrupa Hesaplar Sistemi'ne uygun şekilde GSYH hesaplamalarının dengelendiği bir yapı sağlamıştır.
Arz ve kullanım tablolarıyla dengelenen yıllık gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) çalışmalarında cari fiyatlarla üretim, harcama ve gelir yöntemleri ile zincirlenmiş hacim endeksiyle üretim ve harcama yöntemi hesaplamaları tamamlanmıştır. 2015-2023 yılları için tüm üretim ve harcama bileşenleri arz ve kullanım tablolarının yeniden dengelenmesiyle tekrar hesaplanmıştır. Yeniden oluşturulan üretim ve ara tüketim (girdi) matrisleri ile NACE Rev.2 sınıflaması A86 düzeyinde faaliyetlerin üretim ve ara tüketimleri hesaplanarak katma değere ulaşılmıştır. Makro ve mikro yöntemlerle seriler 1995 yılına kadar A21 düzeyinde geri çekilmiştir.
Gelir yöntemiyle GSYH
Üretim, harcama ve gelir yöntemleriyle çeyreklik GSYH serilerinde revizyonlar hesaplara yansıtıldı ve yeni idari kayıtlar sisteme dahil edildi. GSYH serileri A-10 düzeyinde cari fiyatlarla ve zincirlenmiş hacim endeksiyle hesaplanmış; 1998'den başlayan seriler 1995 yılına kadar geri çekilmiştir. 2015 sonrası hesaplamalar doğrudan, 2015 öncesi hesaplamalar ise dolaylı yöntemlerle geriye alınmıştır.
Zincirlenmiş hacim endeksi hesaplamalarında çeşitli kaynaklardan elde edilen cari büyüklükler, üretim ve ara tüketim için hesaplanan deflatörlerle fiyat etkisinden arındırılmış; ESA-2010 tavsiyesine uygun yıllık çakışma/bağlantı zincirleme yöntemi uygulanmış ve zincirlenmiş hacim endeksi serilerinin baz yılı 2009=100 olarak korunmuştur. Cari fiyatlarla GSYH ve zincirlenmiş hacim endekslerinin arındırılmamış verileri 1995 yılına kadar revize edilmiştir.
Bu kapsamda ana revizyon politikası gereği takvim etkisinden arındırılmış, mevsim etkilerinden arındırılmış ve mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veriler de 1995 yılına kadar güncellenmiştir. Gelir yöntemiyle GSYH tahmininde, iş gücüne yapılan ödemeler hesabında kullanılan veriler doğrudan gelir yöntemine dahil edilmiş, kayıt dışı oranlar güncellenip hesaba yansıtılmıştır. Gelir hesabının GSYH, sabit sermaye tüketimi ve vergi bileşenleri üretim ve harcama yöntemlerinde yapılan revizyonlara göre güncellenmiştir. Sonuç olarak, gelir yönteminde hesap unsuru olarak yer alan "işletme artığı/karma gelir" değişkeni de revize edilerek tüm gelir bileşenleri 1995 yılına kadar geriye çekilmiştir.
Geçici koruma statüsündeki Suriyeliler ve yayımlanacak bültenler
Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla yıllık GSYH verilerinin dönemlere dağılımı 1995-2014 dönemi için A21 düzeyinde katma değer, 2015–2025 dönemi için ise A86 düzeyinde üretim ve ara tüketim serileri üzerinden gerçekleştirilmiştir. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı verilerine göre, 2013 ile 2024 yılları arasında geçici koruma statüsüyle ülkede bulunan Suriyeliler yıl ortası nüfusa eklenerek kişi başına GSYH değerleri revize edilmiştir.
TÜİK, ana revizyon kapsamında yapılan tüm değişikliklerin sırasıyla yayımlanacağını duyurdu: 1 Eylülde yayımlanacak "Dönemsel GSYH II. Çeyrek, 2025", "Yıllık GSYH, 2024" ve "Arz ve Kullanım Tabloları, Girdi-Çıktı Tabloları, 2023" haber bültenleri ile; ayrıca değişikliklerin 2 Ekimde yayımlanacak "Devlet Hesapları, 2024", 9 Ekimda yayımlanacak "Kurumsal Sektör Hesapları, 2024" ve 11 Aralıkta yayımlanacak "İl Bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, 2024" haber bültenlerine yansıtılacağı bildirildi. Bu adımlarla ulusal hesaplar sistemindeki tüm hesap setleri bütüncül olarak dengelenmiş ve kamuoyuyla paylaşılmış olacaktır.
Öne çıkan vurgular: Ana revizyon 5 yıllık periyotlarla uyumlaştırma, veri kaynaklarında idari kayıtların etkin kullanımı ve e-fatura verilerinin işlenmesi, tabloların A-64/A86 düzeylerinde hazırlanması, serilerin 1995 yılına kadar geri çekilmesi ve geçici koruma kapsamındaki Suriyelilerin nüfusa dahil edilmesi.
