Türkiye LNG'de 15 milyar metreküplük anlaşmayla enerji merkezi hedefini güçlendiriyor
Türkiye, Gastech 2025 kapsamında imzalanan yeni LNG anlaşmalarıyla tedarik portföyünü genişleterek enerji arz güvenliğini ve enerji merkezi olma hedefine yönelik adımlarını hızlandırıyor. Yapılan anlaşmalar, kış aylarındaki kritik talep dönemlerinde ülkenin esnekliğini artırmayı amaçlıyor.
Anlaşmanın detayları
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar'ın Milano'daki temasları sonucunda Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) ile çeşitli firmalar arasında Türkiye'ye yaklaşık 15 milyar metreküp LNG tedarikini öngören sözleşmeler imzalandı.
BOTAŞ'ın üç yıl boyunca tedarik edeceği hacimler şu şekilde:
BP: toplam 4,8 milyar metreküp
ENI: 1,5 milyar metreküp
Shell: 2,4 milyar metreküp
SEFE: 1,8 milyar metreküp
Equinor: 1,5 milyar metreküp
Ayrıca, Hartree ile 2 yıla yayılan 600 milyon metreküp, ABD'li Cheniere'den 1,2 milyar metreküp ve Japonya merkezli JERA'dan 600 milyon metreküplük anlaşmalar da Gastech'te imzalandı.
Uzman değerlendirmeleri
OAPEC Küresel Gaz Piyasaları Uzmanı Wael Hamed Abdel Moati, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede şu ifadeleri kullandı:
"2024'te Türkiye’nin yerli üretim ve ithalattan oluşan gaz arzının toplam 54 milyar metreküp olduğu dikkate alındığında, 15 milyar metreküplük LNG tedariki talebin yüzde 30'undan fazlasına denk geliyor. Bu ölçekte bir tedarik, Ankara'nın bölgesel ihracata çevirebileceği anlamlı bir likidite yaratıyor. Türkiye bu hacimleri güvence altına alarak bir yandan yurt içi talebin pik dönemlerini karşılayabilirken, diğer yandan Bulgaristan, Romanya ve Macaristan'a yönelik ihracat taahhütlerini güçlendirmek ve Irak gibi yeni pazarlara hazırlık yapmak için esneklik kazanıyor."
Moati, Türkiye'nin son yıllarda spot ABD LNG alımlarını belirgin biçimde artırdığına ve bu alımların Türkiye'nin toplam LNG ithalatının yaklaşık %43'ünü oluşturduğuna dikkat çekti. Ayrıca, "Spot alımlardan orta vadeli sözleşmelere geçiş ise Ankara'ya aynı esnekliği ancak LNG için daha öngörülebilir şartlarda sürdürme imkanı sağlıyor." değerlendirmesinde bulundu.
Moati sözleşmelerin üç stratejik avantaj sağladığını vurguladı: "Birincisi, ABD LNG'sini karışımın istikrarlı bir unsuru haline getirerek tedariki çeşitlendiriyor. İkincisi, kış dönemleri için hacimleri garanti altına alıp oynak spot fiyatlara maruziyeti sınırlayarak arz güvenliğini güçlendiriyor. Üçüncüsü, beş LNG terminali, yıllık 30 milyon ton gazlaştırma kapasitesi ve Güneydoğu Avrupa'ya birden fazla boru hattı bağlantısıyla Türkiye'nin merkez olma hedefini ileri taşıyor. İlave akışlar piyasa likiditesini artırıyor ve komşulara daha istikrarlı ihracatı mümkün kılıyor."
Erste Investment Petrol ve Gaz Analisti Tamas Pletser ise ABD LNG üretim kapasitesinin hızla arttığını belirterek, "2026'da da artmaya devam edecek. Plaquemines, Canada LNG ve Golden Gate 3 gibi projeler hızla ilerliyor. Dolayısıyla satışa sunulabilecek oldukça fazla kapasite mevcut. LNG fiyatları şu anda oldukça cazip." dedi.
Pletser, ABD LNG'sinin Türkiye için hem iç tüketimde hem de yeniden ihracatta avantaj yarattığını, bunun Türkiye'nin AB'ye satacağı gaz miktarını artırabileceğini ifade etti. Ayrıca Karadeniz'deki Sakarya Gaz Sahası'ndaki artan yerli üretim ile Rusya, İran ve Türkmenistan gazının da Türkiye üzerinden alıcılara ulaşmasının ülkeyi bölgesel bir merkez haline getirebileceğini söyledi.
Geçmiş anlaşmalar ve hedefler
Son yıllarda kaynak çeşitliliğiyle oluşturulan "Türk harmanı" kapsamında toplamı 100 milyar metreküpe ulaşan LNG anlaşmaları imzalandı. Bu çerçevede BOTAŞ, 2025-2035 döneminde LNG temini için Umman ile Ocak 2023'te bir anlaşma sağladı; buna göre yıllık 1 milyon ton (yaklaşık 1,40 milyar metreküp) LNG ithal edilecek.
Mayıs 2024'te BOTAŞ ile ExxonMobil arasında imzalanan Mutabakat Muhtırası kapsamında şirket, Türkiye'ye yıllık 2,5 milyon tona (yaklaşık 3,45 milyar metreküp) kadar LNG tedarik edecek. Ayrıca BOTAŞ, geçen yıl 2 Eylül'de Shell ve 18 Eylül'de TotalEnergies ile 2027'den başlayacak 10 yıllık LNG anlaşmaları imzalamıştı.
Shell anlaşmasında yıllık 4 milyar, TotalEnergies anlaşmasında ise yıllık 1,6 milyar metreküp doğal gaz öngörülüyor; bu gazın önemli kısmı BOTAŞ tarafından ABD'deki üretim terminallerinden dolum yapılarak teslim alınacak, bir kısmı ise talebe göre Türkiye veya Avrupa terminallerine yönlendirilecek.
Uzmanlar, imzalanan yeni anlaşmaların Türkiye'nin arz güvenliğini güçlendirmenin yanı sıra bölgesel ihracat kapasitesini artırarak ülkenin enerji merkezine dönüşme hedefini pekiştireceğini belirtiyor.
