Türkiye Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Projesi: Ceyhan Havzası'nda Kuraklık Pilotu
HÜLYA ÖMÜR UYLAŞ/GÜLSELİ KENARLI - Türkiye, iklim değişikliğinin etkilerine karşı direnç artırma amaçlı yeni adımlar atıyor. Dünya Bankası finansmanıyla başlatılan Türkiye Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Projesi, taşkın ve kuraklık risklerini azaltmayı ve su yönetiminde dayanıklılığı güçlendirmeyi hedefliyor.
Projenin kapsamı ve hedefleri
AA muhabirinin Tarım ve Orman Bakanlığından edindiği bilgiye göre proje, 600 milyon dolar tutarındaki finansmanla uygulanıyor. Amaç, iklim değişikliğinin yol açtığı afetlere karşı toplum ve altyapının dayanıklılığını artırmak, kurum kapasitesini güçlendirmek ve doğa temelli çözümlerle riskleri azaltmak olarak belirlendi.
Proje, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) ve Su Yönetimi Genel Müdürlüğü (SYGM) tarafından yürütülüyor ve dört bileşenden oluşuyor. İlk bileşen taşkın yönetimine odaklanıyor; taşkın kontrol tesisleri, doğa temelli çözümler, taşkın erken uyarı sistemlerinin (TEUS-TATUS) geliştirilmesi ve akım gözlem istasyonlarının modernizasyonu bu kapsamda yer alıyor.
Kuraklık yönetimi: Ceyhan Havzası pilotu
Projenin kuraklık bileşeninde Ceyhan Havzası pilot bölge olarak seçildi. Burada kuraklık tahmin ve erken uyarı sistemi kurulacak, yapılacak hassasiyet analizleri ve farkındalık çalışmaları sonrasında sistem ülke geneline yaygınlaştırılacak.
Kurumsal kapasite ve uygulama
Proje kapsamında DSİ ve SYGM'nin teknik ve kurumsal kapasitesi artırılacak; eğitim, hidrolojik modelleme, kapasite geliştirme ve bilgi paylaşımı faaliyetleri yürütülecek. Ayrıca Artvin, Trabzon, Rize ve Giresun başta olmak üzere DSİ'nin yürüttüğü projelere kaynak aktarılacak.
Projede çevresel ve sosyal yönetim, satın alma ve izleme faaliyetleri de Dünya Bankası yönergelerine uygun şekilde geliştirilecek. Projenin 2031 yılı sonuna kadar tamamlanması hedefleniyor.
Dünya Bankası ile önceki işbirlikleri
DSİ, bu proje dışında Dünya Bankası ile Sulama Modernizasyonu, Dayanıklı Peyzaj Entegrasyonu, Su Döngüselliği ve Verimin Artırılması ile Türkiye İkinci Sulama Modernizasyonu ve Su Verimliliği projelerini hayata geçirdi. Bu projelerin yatırım bedeli yaklaşık 100 milyar lira olup, yaklaşıık 1,6 milyon dekar alanda sulama modernizasyonu ve 23 ilde taşkın kontrol çalışmaları gerçekleştirildi.
Uzman görüşü: Dere yatakları ve şehirleşme riski
Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aydın Tüfekçioğlu, projeyi ve bölgesel etkilerini değerlendirdi. Tüfekçioğlu, afet risklerinin belirlenmesinin öncelikli olduğunu vurgulayarak, "Çünkü bir an önce yanlış yerlerde yapılmış binaların yıkılması gerekiyor. Ciddi anlamda dere yataklarında illegal girişler var." dedi.
Tüfekçioğlu, Karadeniz Bölgesi'ndeki dere yataklarındaki sel riskine dikkat çekerek, binaların tespit edilip gerekirse boşaltılması ve kamulaştırma sürecinin hızlandırılması gerektiğini belirtti. "Kamulaştırma maliyeti, selin vermiş olduğu zarardan daha ucuz" değerlendirmesini yaptı ve eski dere yataklarının mevcut suyu karşılayamadığını ekledi: "İklim değişti, daha fazla ve şiddetli yağış var."
Şehirlerde betonlaşmanın artması ve yeşil alanların azalmasının yüzeysel akışı artırdığını söyleyen Tüfekçioğlu, altyapıların genişletilmesi ve bütünleşik çözümler geliştirilmesinin önemine işaret etti. Projenin, yağış düzensizliği ve şehir yapısı gibi sorunlara kapsamlı yanıtlar sunması gerektiğini vurguladı.
