TürkAkım 9. yılını geride bıraktı: Bölgesel arzda stratejik rol devam ediyor
TürkAkım Doğal Gaz Boru Hattı projesi, 10 Ekim 2016 tarihli hükümetler arası anlaşmayla temeli atıldı ve bugün 9. yılını tamamladı. Deniz kısmı 2018 yılında bitirilen, 2020 yılında devreye alınan hat, Türkiye ile Avrupa arasındaki doğal gaz akışını yeniden şekillendirerek bölgesel enerji arz güvenliğinde önemli bir unsur haline geldi.
Projenin teknik ve siyasi kilometre taşları
Rusya'nın Karadeniz kıyısındaki Anapa'dan Türkiye'nin Kıyıköy sahiline uzanan iki hat, toplam 31,5 milyar metreküp taşıma kapasitesine sahip. Hatlardan biri Türkiye iç piyasasına gaz sağlarken, diğeri Avrupa'ya gaz iletiyor. Hattın resmi açılışı 8 Ocak 2020'de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin, Sırbistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ve Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov'un katıldığı törenle gerçekleştirildi.
Uzman değerlendirmeleri: Arz güvenliği ve bölgesel etkiler
Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden Dr. Öğretim Üyesi Osman Zeki Gökçe, hattın hem Türkiye'nin tedarik rotasını çeşitlendirdiğini hem de Rusya'nın Avrupa'ya gaz taşırken Ukrayna, Polonya gibi ülkelere olan rota bağımlılığını azalttığını vurguladı. Gökçe, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, "Türkiye ve TürkAkım'dan faydalanan komşu ülkeler, tedarik sıkıntısı yaşamadan enerji güvenliklerini koruyabildi."
Gökçe, hattın öneminin özellikle Rusya-Ukrayna Savaşı sürecinde daha net ortaya çıktığını belirterek, veri bazlı örnekler sundu: "Avrupa'daki araştırma kuruluşu Bruegel'in yayınladığı verilere göre 2025 yılının 39. haftası itibarıyla diğer 3 rotada gaz akışı olmazken TürkAkım boru hattından AB ülkelerine 372 milyon metreküp gaz akışı gerçekleşti. Yılbaşından bu yana toplam akış 13 milyar metreküpü aştı."
Gökçe, Avrupa'nın Rus gazına bağımlılığını azaltma yönündeki politikalarına rağmen bölgesel talep ve maliyet dinamiklerinin farklı işlediğini belirtti: "Balkan ve Orta Avrupa ülkeleri, enerji güvenliklerini korumak zorunda. Rus gazı, ABD veya diğer tedarikçilerden gelen sıvılaştırılmış doğal gaza göre daha ekonomik bir opsiyon olarak öne çıkabilir. ... Rus gazının, tüm uzaklaşma politikalarına rağmen TürkAkım üzerinden Avrupa'da pazar bulmayı sürdüreceğini düşünüyorum."
Gökçe ayrıca TürkAkım'ın Türkiye'ye ekonomik katkı sağladığını, spot piyasalardaki fiyat dalgalanmalarına ve tedarik risklerine karşı koruma sunduğunu belirterek, "Türkiye bu hat üzerinden hem kendi arz güvenliğini güçlendiriyor hem de Avrupa'ya taşınan gazdan taşıma geliri elde ediyor." ifadelerini kullandı. Uzun vadeli doğal gaz anlaşmalarının fiyat avantajı sağladığını kaydeden Gökçe, "Enerji merkezi olma hedefindeki Türkiye için TürkAkım'da belirleyici aktör olmak kritik. Aynı şekilde bazı Avrupa ülkeleri de fiyat istikrarı ve arz sürekliliği açısından bu hattan yararlanıyor."
Columbia Üniversitesi Küresel Enerji Politikası Merkezi Araştırma Görevlisi Tatiana Mitrova ise Türkiye'nin, Rusya'dan TürkAkım üzerinden gelen arz ile Güneydoğu Avrupa talebi arasında kilit bir transit ve ticaret merkezi olarak konumunun güçlendiğini vurguladı: "Kurulduğu günden bu yana TürkAkım, bölgesel gaz arzında önemli bir rol oynadı. Ukrayna'ya alternatif bir rota sağlayarak Türkiye, Bulgaristan, Sırbistan ve Macaristan'a düzenli teslimatlar yapılmasını güvence altına aldı."
Uzman yorumları, TürkAkım'ın yalnızca bir boru hattı olmanın ötesinde, bölgesel tedarik çeşitliliği ve arz güvenliği açısından belirleyici bir altyapı olduğunu gösteriyor. Proje, hem Türkiye'nin enerji stratejisinde hem de Avrupa'nın tedarik haritasında etkisini sürdürmeye devam ediyor.
